O‘zbek tilshunosligi kafedrasi o‘zbek terminologiyasi fanidan ma’ruza matnlari

8-mavzu: XX asr o‘zbek terminologiyasining taraqqiyot tamoyillari, metodologik asoslari. Terminologiyada yuzaga kelgan muammolar, ularning omillari va sabablari.
O‘zbek terminlarining tuzilishi, yasalishi, morfem tarkibi haqida ma’lumot berish. Soha terminologiyasi bilan bog‘liq ilmiy asarlar, terminologik lug‘atlar haqida ma’lumot beriladi. Hozirgi vaqtda o‘zbek terminologiyasi har tomonlama shahdam qadamlar bilan taraqqiy etmoqda. Fan va texnika, siyosat, iqtisodiyot va madaniy hayotga doir asasiy tushunchalar mutanosib terminologiya tizimi bilan ta’minlangan. Ayni paytda turli sohaga oid terminologik lug‘atlar tuzish borasida jadal ishlar amalga oshirilmoqda, terminlogiyaga oid o‘quv, o‘quv-metodik va ilmiy adabiyot nashrdan chiqmoqda.
9-mavzu: Mustaqillik davri o‘zbek terminologiyasi.
Istiqlol davrida o‘zbek terminologiyasi va leksikografiyasida o‘ziga xos xususiyatlarning aks etishi haqida talabalarga ma’lumot beriladi. O‘zbek terminologiyasida olib borilgan tadqiqotlar, yaratilgan ilmiy adabiyotlar, o‘zbek lug‘atchiligi borasida qilingan fundamental tadqiqotlar, yaratilgan lug‘atlar bilan talabalarni tanishtirish.
10-11-mavzular: O‘zbek terminologiyasida so‘z yasalishi masalalari.
So‘z yasalishi o‘zbek tilshunosligida chuqur va atroflicha tadqiq etilgan masalalardan hisoblanadi. Mazkur muammoga oid bir qancha dissertatsiyalar himoya qilingan, talaygina monografiya hamda maqolalar e’lon qilingan. Termin yasalishi ham o‘zbek tilshunoslari diqqat markazidan o‘rin olgan sohalardandir.
12 -mavzu: Affiksatsiya usulida yasalgan termin va terminoelement hamda ularni tartibga solish masalalari.
Affikslarning terminologiyadagi xususiyatlari adabiy tildagidan ancha farq qiladi. Garchi, terminologiya umumadabiy til tarkibiga kirib, undagi xususiyatlar adabiy tilga doir sanalsa ham, ammo bu holatlarning maxsus terminologik qoida va talablar bilan aloqadorligi ularni sof adabiy til hodisalaridan farqlashni taqozo etadi.
13-ma’ruza. Davlat tili va o‘zbek lug‘atchiligi rivoji.
O‘zbek tilshunosligida ham terminlarni o‘rganish borasida yangi qadamlar qo‘yildi, ya’ni ilmiy terminologiyaga oid, kasb-hunarga oid, o‘zbek tili leksikasiga oid tadqiqotlar, shuningdek, entsiklopediya, izohli lug‘atlar birinketin maydonga keldi. Istiqlol yillarida o‘zbek lug‘atshunosligi yuqorida qayd etilgan lug‘atlardan tashqari ikki tilli, chappa(ters), chastotali,tezaurs va h.k. lug‘atlar tuzish borasida ham sezilari ishlarni bajardi. Ayniqsa, ilm-fan, texika sohasiga doir terminologik lug‘atlar tuzishdagi ishlarni ta’kidlash lozim bo‘ladi.