O’zbek tilshunosligi kafedrasi o’qituvchi nutq madaniyati fanidan o’quv- uslubiy majmua

Adabiy norma va nutq madaniyati

Til normasining ilmiy nuqtai nazardan o’rganish o’zbek tili nutq madaniyati muammolarini nazariy jihatdan asoslashning muhim shartlaridan biridir. CHunki til normasi – nutq madaniyati nazariyasining markaziy tushunchasidir. Adabiy tilning rivojlanish qonuniyatlarini, adabiy til normalarining umumiy holatini, undagi turg’un va noturg’un hodisalarni tekshirmay turib adabiy tilning nutq madaniyati haqida gapirish mumkin emas.

Nutq madaniyati va notiqlik san’ati tarixidan

Nutq madaniyati tushunchasi aynan notiqlik san’atining o’zi emas, ammo u notiqlik mahoratiga nisbatan olganda qandaydir o’ta oddiy va o’ta siyqa tushuniluvchi hodisa ham emas. Bu o’rinda V.G.Kostomarov tomonidan aytilgan fikrni keltirish o’rinlidir: «Nutq madaniyati notiqlik san’ati, gapga chechanlik yoki badiiy so’z san’atiga erishtirishni ko’zda tutmasa ham, u nutqda faqat grammatik normalarga amal qilish masalalari bilangina chegaralanmaydi. Boshqacha aytganda, nutq madaniyati faqat to’g’rilikning o’zidagina iborat emas. Nutq madaniyatiga nutqning turli uslub va janriga xos bo’lgan til variantlarini, fikr ifodalashning ko’p sonli vositalarini egallash, shuningdek, nutqning ijtimoiy an’analaridan kelib chiquvchi turlicha tillari va janrlarini o’zlashtirish ham talluqlidir.».