O`zbek tili va adabiyotini o`qitish metodikasi

Majnunning ruhiy holati
. . . Gah o‘zida, gah yo‘q o‘znda, Gah suv, gah qon aning ko‘zida.
Majnunning Ka’ba tavofilagi iltijosidan:	Dermenki manga bu o‘tni hardam, Afzun qilu, qilma zarrai kam! Chek aynima ishq to‘tiyosin, Ur qalbima ishq kimiyosin! Ko‘nglumga fazo harimi ishq et, Jonimga gizo nasnmi nshq et! . . . Ko‘nglum g‘am ila to‘q ayla, yo rab! Ishq ichra msni yo‘q ayla, yo rab! . . . To bo‘lsa hayotdin nishonim, Savdosini qil tan ichra jonim!
Majnunning dashtlagi holati:	Girdida kiyik, to‘la yaboni, Ul o‘rtada o‘ylakim shuboni. Gohi o‘pubon munung jabinin, Gohi silabon aning surinin.
Mubolag‘a	Ko‘ksum ichida chibin solib sho‘r, Ko‘zum uyida vatan qilib mo‘r.
Ruju:	Haryon bo‘ri posbon itidek, Yo‘q, yo‘q, ne dedim, shubon itidek.

Savol va topshiriqlar.

1. “Majnun obraziga tavsif“ mavzusi uchun reja tuzing. Uni murakkab rejaga aylantiring.

2. Insho uchun bir necha epigraf tanlang.Epigraflarni asar matnidan olishga harakat qiling.

3. Insho uchun qo‘shimcha materiallarni to‘plang.

4. Insho matnini yozing.

V. Esda tuting:

Metodist olim O.Madayev shunday yozadi: “Yozuvchi ijodidagi ma’lum janrda yaratilgan asarlarning umumiy tahliliga oid insholar biroz murakkabligi bilan boshqa mavzulardan ajralib turadi. “Hamza – dramaturg”, “Abdulla Qodiriy – tarixiy romanlar ustasi”, “Hamid Olimjon – lirik shoir”, “Abdulla Qahhor” – hikoyanavis” kabi mavzular shular jumlasidandir. Bunday mavzularda yoziladigan insholar ko‘proq obzor ma’lumotlar berilishini taqozo etadi. Ularda adibning hayoti davomida yaratgan ma’lum bir janrga oid bir necha asari haqida fikr yuritiladi. Fikr haddan tashqari tarqoq bo‘lmasligi, inshoning izchilligiga zarar yetkazmasligi uchun u asarlarni mavzu yuzasidan tasnif qilib olishni tavsiya etamiz”¹¹⁰.

“Inshoning mustaqil bajarilishida yosh muallifning o‘ziga xos ovozi, bilim va mahorati, uslubi va qanchalik lug‘at boyligiga egaligi, ishning originalliga ko‘rinib turishi kerak”¹¹¹.

VI. Yirik metodist olim A.Zunnunov “Gulxaniyning “Toshbaqa bilan Chayon” masali – kishilarni hushyorlikka chaqiruvchi asar” mavzusi yuzasidan insho rejasini quyidagi shaklda tavsiya etgan:

I. Kirish. Gulxaniyning “Zarbulmasal” asari haqida ma’lumot.

II. Asosiy qism:

a) Toshbaqa – yaxshi do‘st obrazi;

b) Toshbaqaning Chayonga qilgan yaxshiligi;

v) Toshbaqa – dushmanga shafqatsiz;

g) Chayon – vijdonsiz, xoin;

d) Chayonning halok bo‘lishi. Xoinga shafqat yo‘q.

III. Yakun: “Toshbaqa bilan Chayon” masalining ahamiyati”¹¹².