O`zbek tili va adabiyotini o`qitish metodikasi fanidan ma’ruza (VI semester 4-kurs) Individuallik

Klaster – “axborotlarni yozish”. “Klaster” – inglizcha so‘z bo‘lib, g‘uncha, bog‘lam ma’nosini anglatadi. Axborotlar klasterlarga ajratish interfaol pedagogik strategiya bo‘lib, u ko‘p variantli fikrlashni, rag‘batlantirish uchun qo‘llash mumkin. Asosan, u yangi fikrlarni uyg‘otish va muayyan mavzu bo‘yicha ancha fikr yuritishga chorlaydi. Klaster tuzish ketma – ketligi quyidagicha:
sinf yozuv taxtasi o‘rtasiga katta qog‘oz varag‘iga asosiy so‘z yoki gapni yozing;
sizni fikringizcha bu mavzuga tegishli bo‘lgan so‘zlar yoki gaplarni yozing (“aqliy hujum”) o‘tkazing;
tushuncha va g‘oyalar to‘g‘risidagi o‘aro bog‘lanishni o‘rgating.
Eslagan variantlaringizning hammasini yozing.


Munozara
Ushbu metoddan foydalanilganida o‘qituvchi ma’ruza qiladi, shuningdek auditoriyaning savollariga javob beradi va o‘z navbatida, o‘zi ham savollar beradi. Bu metod 10-20 nafar ta’lim oluvchilardan iborat guruhlarda hammadan yaxshi natija beradi. Bioq, guruh hay’ati kattalashib borgan sayin ta’lim oluvchilar tobora kamroq faollik bilan savol berishadi, o‘qituvchida esa, ta’lim oluvchilarning familiyalarini eslab qolish imkoni tobora ko‘proq kamayadi. Shunday qilib, o‘qituvchi bilan guruh qatnashchilari o‘rtasidagi munosabatlar tobora rasmiy bo‘lib boraveradi. 70 kishidan ortiq guruhlarda munozara – ma’ruza an’anaviy ma’ruzadan keyinda turadi.
Kichik va o‘rtacha guruhlar uchun munozara-ma’ruzalar an’anaviy ma’ruzalarga qaraganda, odatda, afzalroq bo‘ladi, chunki ular o‘qitishga doir yuqorida aytib o‘tilgan hamma yondashuvlarni tatbiq etishga imkon beradi.


Discursive metodi
Matnga kiritilgan diskurs yoki diskursiv (mantiqiy fikrlashga asoslangan) jihatlar unga qo‘shimcha ma’no yoki mazmun bag‘ishlamaydi, balki o‘zaro kesishib, bir-birining ta’sirini kuchsizlantiradi. Diskurs xususida to‘xtaladigan bo‘lsak, diskurs (lot. discursus – nutq, fikr-mulohaza, dalil-isbot, suhbat) – bu nutq orqali bildirilgan fikr va mulohazalarning ijtimoiy jihatdan bog‘langanligini tahlil qilish uchun ishlab chiqilgan tushuncha. Ushbu atama bilan bevosita o‘quvchi yoki tinglovchiga yo‘naltirilgan ilmiy, falsafiy yohud boshqa muhim konsepsiyalar belgilanadi. Diskurs so‘z va ma’no, belgi va mazmun, bilim va uning so‘z orqali ifodasining birligini anglatadi, ushbu birlik faqat odamlar o‘rtasidagi aloqa, munosabat, suhbat jarayonida muayyan ma’no kasb etadi. Bundan tashqari, diskurs – bu o‘zaro harakatlanayotgan, bir-biriga ta’sir o‘tkazayotgan ijtimoiy va siyosiy sub’ektlarning har xil pozitsiya, dastur, g‘oya yohud mafkuralarini asoslash, taqqoslash, muhokama qilishga qaratilgan nutqiy kommunikatsiya ko‘rinishlaridan biridir. Yana bir muhim jihati, diskurs – bu oldinlari bildirib o‘tilgan fikr, mulohaza, dunyoqarash, nuqtai nazarlar zamirida tushunchaga yohud mantiqqa asoslanib isbotlab berish jarayonidir.
Savol va topshiriqlar

1. 
   Badiiy asar tahlilidagi asosiy holatlarni izohlab bering.
   

1. 
   Kirish mashg‘ulotlari qanday tashkil etiladi? Aniq misollar vositasida tushuntiring.
   
2. 
   Yakunlovchi mashg‘ulotlarning qanday pedagogik ahamiyati bor? Misollar bilan tushuntirib bering.
   
3. 
   Prof. A.Zunnunov fikricha kirish mashg‘ulotining muayyan shart-sharoit va unga ajratilgan vaqtga ko‘ra qanday turlari bor?
   
4. 
   Asarning yaratilishi yoki unda aks ettirilgan tarixiy davrni tushunishga yordam beradigan kirish mashg‘ulotini misollar bilan tushuntirib bering.
   
5. 
   Adabiy asar yoki uning mavzusi haqida o‘quvchilarda taassurot hosil qilishga mo‘ljallangan kirish mashg‘ulotini misollar bilan tushuntirib bering.
   
6. 
   O‘quvchilarning shaxsiy taassurotlari yoki amaliy kuzatishlari asosida o‘tkaziladigan kirish mashg‘ulotini misollar bilan tushuntirib bering.
   
7. 
   Tarjimayi holga doir kirish mashg‘ulotini tegishli tarzdagi misollar bilan tushuntirib bering.