O‘zbek poetikasi asoslari

Turkiy adabiyotda muammoning mustaqil janr sifatidagi takomili Alisher Navoiy ijodi bilan bog‘liq. Uning “Xazoyin ul-maoniy” kulliyotida 52 ta muammo mavjud bo‘lib, ularning barchasi kulliyotdagi ikkinchi devon “Navodir ush-shabob”ga kiritilgan.

Alisher Navoiy

Qilur esang manga somon ayo rafiq havas,

Aning ayog‘ig‘a yetkur mening boshimni-yu bas.

(Salmon)

Muammoda asosiy e’tibor “سامان” – “somon” (osoyishtalik) so‘ziga qaratilgan. Ikkinchi misradagi “aning ayog‘iga boshimni yetkur” jumlasidagi ishoraga ko‘ra, “ا” – “alif” (o)ning oyog‘i, ya’ni pastki qismiga “م” – “mim” (m)ning boshini yetkazish talab qilinadi, natijada “ا” – “alif” harfi “ل” – “lom” harfiga aylanib, “م” – “mim”ga qo‘shiladi va “سلمان”– “Salmon” so‘zi kelib chiqadi.