Основы биохимии. Лекция №4

Replikatsiyadan keyingi DNK reparasiyasi

• Replikatsiyadan keyin DNKda shunchalik ko'p shikastlanganda sodir bo'ladiki, bu buzilishlarni ekzision fermentlar to`liq tiklashga ulgurmaydi, shuningdek, eksizyonni tiklashda ishtirok etuvchi fermentlar sintezini boshqaruvchi genlar shikastlangan bo'ladi. Natijada, bunday DNKning qiz zanjirida replikatsiyasidan so'ng, ota-ona zanjiridagi shikastlangan joyida "bo'shliqlar" hosil bo'ladi.

• SOS reparasiya

• Ushbu tizimning mavjudligi birinchi marta 1974 yilda M. Radman tomonidan ilgari surilgan. U ushbu mexanizmga "SOS" (Save Our Souls/Save Our Spirits) xalqaro avariya signaliga ham nom bergan. Darhaqiqat, bu tizim DNKda hujayra hayotiga tahdid soladigan darajada ko'p zararlanganda ishga tushadi. Bunday holda, DNK reparasiya bilan bog'liq bo'lgan turli xil hujayra jarayonlarida ishtirok etadigan turli genlarning induksiyasi sodir bo'ladi. DNKdagi zarar miqdori bilan belgilanadigan ma'lum genlarning kiritilishi turli xil ahamiyatga ega bo'lgan hujayra reaksiyalariga olib keladi (zararlangan nukleotidlarni standart tiklashdan boshlab va hujayra bo'linishini bostirish bilan yakunlanadi).

• Eng ko'p o'rganilgani E. coli da SOS ta'mirlash bo'lib, uning asosiy ishtirokchilari Rec A va Lex A genlari tomonidan kodlangan oqsillardir.
• Birinchisi ko'p funksiyali Rec A DNK rekombinatsiyasida ishtirok etadigan oqsil hisoblanadi.
• Ikkinchisi (Lex A oqsili) DNKni tiklash uchun mo'ljallangan katta guruh genlarining transkripsiya repressoridir. U taqiqlangan yoki yo'q qilinganida, SOS ta'mirlash faollashadi.
• Rec A ning Lex A ga bog'lanishi ikkinchisining bo'linishiga va shunga mos ravishda ta'mirlash genlari transkripsiyasining faollashishiga olib keladi. SOS ta'mirlash tizimi nafaqat bakteriyalarda, balki hayvonlar va odamlarda ham aniqlangan.

• Синдром Блума
• Подавлен репаративный синтез.
• Дефект ДНК-хеликазы

• Больные ксеродермой (от греч. «ксеро» – сухой и «дерма» – кожа) крайне чувствительны к солнечному свету

•