O’simliklarni himoya qilish kafedrasi o’simliklarni biologik himoya qilish

8-mavzu: Issiqxona oqqanotining entomofaglari Kerakli jihozlar:

1. 
   Rasmli jadval
   
2. 
   Hasharotlarning ko’rgazmali namunalari
   
3. 
   Tarqatma materiallar
   

Issiqxona oqqanotining entomofagi. Enkarziya – Encarsiaformosa (Hymenoptera turkumi, Aphelinidae oilasi) bir muncha mayda hasharot bo’lib, erkagi urg’ochisiga nisbatan yirikroq bo’ladi . Qorni to’q-jigarrang, urg’ochilarining qorni esa sarg’ish rangda bo’lishi bilan bir–biridan farq qiladi (15rasm).

15-rasm. Enkarziya paraziti (A. Blyumer rasmi)
O’zbekistonda issiqxona oqqanoti pomidor, bodring, baqlajon, kartoshka va ko’p boshqa ekinlarga issiqxona sharoitida va ochiq maydonda tobora ko’p zarar etkazmoqda. SHuningdek u g’o’za, tamaki, tok va boshqa o’simliklarga ham moslashgan. Issiqxona xo’jaliklari kengayishi zararkunanda ommaviy tusda ko’payishiga olib keldi, chunki oqqanot issiqxonada yil bo’yi ko’payadi, shuningdek respublikaning tabiiy sharoitlari uning rivojlanishi uchun qulaydir.
Zararkunanda turli insektitsidlarga, ayniqsa fosfororganik preparatlarga chidamliligini hisobga olgan holda, unga qarshi biologik kurash usulini ishlab chiqish muhim ahamiyat kasb etadi.
SHuni hisobga olgan holda, MDH mamlakatlari va chet ellarda oqqanotga qarshi kurash olib borishda Kanadadan keltirilgan parazitenkarziya
(Encarsiaformosa) tobora keng qo’llanilmoqda. O’zbekistonda enkarziya avlodiga mansub mahalliy tur ayniqsa e’tiborga loyiq.
Issiqxonalardagi xammaxo’r entomofaglar. Himoyalangan gruntdagi hammaxo’r entomofaglarga yirtqich qandalalar (Hemiptera) turkumi vakillari kiradi.
Makrolofus – Macrolophus nubilis (Hemiptera turkumi, Miridae oilasi). Yirtqich qandala, himoyalangan gruntda so’ruvchi zararkunandalarning hamma turlari (oqqanotlar, o’simlik bitlari, tripslari, o’rgimchakkanalar) bilan oziqlanadi.
Oqqanotlar va bitlarni qirish uchun tavsiya qilingan.
Yirik qandala, tanasining o’lchami 2,7-4,5 mm, shakli cho’zinchoq, tuk bilan qoplangan, tusi och-yashil. Urg’ochisining qorinchasi bo’ylab joylashgan va yaxshi ko’rinadigan tuxum qo’ygichi mavjud. Tuxumi bir oz bukilgan ko„zachasimon shaklda, tusi sariq-yashildan kulrang-sariqqacha. Serpushtligi – 70-80 tuxum. Lichinkalari besh yoki olti yoshni o’tadi. Tabiatda makrolofus 3yoshdagi lichinka stadiyasida o’simlikning to„pbarggullari ostida qishlaydi. Imagosi o’rtacha 30 kun yashaydi. Bir naslining rivojlanishi 37-43 kun davom etadi.
Qandala keng harorat diapazonida (13-40⁰S) va 65-95% havo nisbiy namligida (optimal mos ravishda 25-27⁰S va 75-85%) rivojlanish qobiliyatiga ega.
Imago va lichinkalari yirtqichlik qiladi. 4-5-yoshdagi lichinkalari ayniqsa faol oziqlanadi. Bir sutka davomida bitta qandala 30-40 o’simlik biti bilan oziqlanadi.
Ammo qandala o’simlik bitlari bilan asosiy ozuqasi bo’lmaganda oziqlanadi.