O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

Oy sirtiga qo’nish. KA ni Oy yaqinidagi harakatini, unga nisbatan birinchi va ikkinchi kosmik tezliklarga tayanib taxlil qilish mumkin. Oyning gravatasion parametriga (K_s=4, 9Ћ10³km³/s²) va radiusiga (R_c=1738) ko’ra 1 va 2 kosmik tezliklar

ifodalardan topiladi.

Agar Oy sirtidan biror jism 2-kosmik tezlik (2, 375) bilan uloqtirilsa, u Oyning ta’sir sferasi (r_Tc=66000 km) chegarasida ushbu parabolik tezlikka erishiladi:

Bordiyu jism Oyning ta’sir sferasiga boshlan²ich tezlik bilan kirib, keyin Oy sirtiga tushadigan bo’lsa, Oy tortish kuchi ta’sirida tezligini orttirib, unga yetganda, energiyaning saqlanish qonuniga ko’ra v ikkinchi kosmik tezlikka (2, 375 km/s) erishadi.

Endi gomon orbitasi bo’yicha Oyga yetib borgan KAning orbita apageyida tezligi 0, 187 km/s tushib qolishi va u Oy ta’sir sferasiga 0, 831 km/s tezlik bilan kirishini (oldinga paragrafga qarang) e’tiborga olsak, u oy sirtiga ikkinchi kosmik tezlikdan katta tezlik bilan tushushini anglash qiyin emas.

Shu tufayli KAni Oy sirtiga ohista qo’ndirish uchun u tormozlovchi impuls yordamida KA tezligini so’ngdirishga to’²ri keladi. Oy sirtiga birinchi ohista qo’ndirilgan «Luna 9» planetalararo avtomatik stansiya, Oy sirtiga tik tushayotganda 75 km balandlikda tormozlovchi raketa dvigateli ishga tushirildi va balandlik 150 m qolguncha qadar ishlatilib turildi. Tezlikning keyingi sundirilishi harakat yo’nalishigi tuzatish kirituvchi kichik dvigitellar yordamida amalga oshiriladi.

«Luna» rusumidagi kichik stansiyalar Oy sirtiga shunday yo’l Bilan qo’ndirilgan «Luna 13» dan keyingi stansiyalarning oy sirtiga ohista qo’ndirilishi, Oy sun’iy yo’ldoshi orbitasidan berilgan tormozlovchi impulslar yordamida bajariladi.

Oy sirtidan jinslaridan namuna bilan qaytgan «Luna 16, -20, -24» va AQSh ning «Appolon» avtomatik stansiyalari Oydan vertikal yo’nalishda 2, 7 km/s tezlik bilan start olib yerga qaytdilar.