O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

birinchi kosmik tezlikni ifodalaydi, uning qiymati 7, 91 km/s ga teng.

3. Parabolik traektoriya bo’ylab harakat. Apogeyi cheksizlikda «yotgan» elliptik orbita, shubhasiz ellips bo’la olmaydi (35-rasmda 5). Bunda apparat tortish markazidan cheksiz uzoqka ketib, yopiq bo’lmagan egri chiziqparabola bo’ylab harakatlanadi. Kosmik apparat tortish markazidan uzoqlashgan sayin tezligi kamayib boradi. Kosmik tezlik hisoblash formulasidan cheksizlikda tezlik nulga ( =0) bo’lishini e’tiborga olib, parabolik orbitani dastlabki r₀ masofada ta’minlaydigan boshlang’ich tezlikni   topamiz:

yoki

bo’yicha hisoblangan tezlik parabolik yoki erkinlik tezligi deyiladi. Bunday tezlikka erishgach, KA parabola bo’ylab harakatlanib, tortish markaziga qaytmaydi, boshqacha aytganda erkinlik oladi. Birinchi va ikkinchi kosmik tezliklar ifodalarini solishtirib:

yoki

Agar r=R - Yerning radiusi deb olinsa

bo’lib, u ikkinchi kosmik tezlik deyiladi, uning (Yer uchun) mikdori 11, 186 km/s ni tashkil etadi.

Endi bu tenglikdan foydalanib, energiya integralini yozsak, tortishish maydonidagi tezlik

chiqadi.

4. Giperbolik traektoriyalar. Agar KA, parabolik tezlikdan katta tezlikka erishsa, u bu holda ham ochik egri chiziq bo’ylab «cheksizlikka yetadi», biroq bunda uning traektoriyasi giperbola ko’rinishini oladi. Mazkur holda KA ning cheksizlikdagi tezligi nolga teng bo’lmaydi. Garchi tortish markazidan uzoqlashgan sayin uning tezligi uzluksiz kamayib borsada, biroq ushbu ifodadan topiluvchi (r bo’lganda)  tezlikdan kam bo’la olmaydi:



-tezlikni qoldiq tezlik (ba’zan tezlikning giperbolik orttirmasi) deb ataladi.

Giperbolik traektoriya tortish markazidan uzoqda, giperbola asimptotalari deyiluvchi to’g’ri chiziqlardan deyarli farq qilmaydi. Shuning uchun ham katta uzoqlikda giperbolik traektoriyani to’g’ri chiziqli traektoriya deyish mumkin. ara

Parabolik va giperbolik traektoriyalarda ham yuqoridagi har ikkala tenglama ham o’rinli bo’laveradi. Tortish maydonida KA ning passiv harakati birinchi bo’lib planetalarning harakatining elliptik shaklini topgan va ularning harakat qonunlarini aniqlagan nemis olimi I. Kepler sharafiga keplercha harakat deb yuritiladi. atlanoyatgan