O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

6-mashq. Gaplarni o‘qing. So‘zlarni ma’no va shakl munosabatiga ko‘ra tahlil qiling.

Achchiqni achchiq kesar. Birikkan kuch — kuch, birikmagan kuch — puch. Do‘st achitib gapirar, dushman kuldirib. Chayonning kasbi chaqish. Yaxshi otga bir qamchi, yomon otga ming qamchi. Yaxshi do‘stning qo‘li ha­misha ochiq. Shirali dasturxonga pashsha ko‘p yopishadi. Eng yaxshi axloqiy va estetik dori — mehnat. (A. Frans) Ishlagan tishlaydi, ishlamagan kishnaydi.

Fikrsiz aqlning zanggi bo‘ladi,

Ilm-la egovla, yangi bo‘ladi,
Oynadan ibrat ol, bir kun artmasang,
Ustida bir enlik changi bo‘ladi.
(Abdulqodir Bedil)


7-mashq. She’rni o‘qing. Ko‘chma ma’nodagi so‘zlarni topib, ularga izoh bering.

Alp o‘g‘lonlar o‘lkasi bu Ko‘hna Turon,

Qalqonlari, qanotlari, ilm istang,
Yarim jahon bunyod etgan Sohibqiron,
Alisherning avlodlari, ilm istang!

Taxtdan tushganda ham, otdan tushmay yurgan

Ajdodingiz uy ko‘r­magan — Davlat ko‘rgan.
Yurti uchun yelkasida tog‘lar surgan
Rustamlari, Farhodlari, ilm istang.

Ko‘z ochganda kelib yetti bahri ummon,

Yetti tilda so‘zlashgan biz tili biyron.
Vatanida Tojmahallar tiklar sulton —
Boburlari, Behzodlari, ilm istang.

Haq yo‘lida Siz ilmning ummatlari,

Xalq yo‘li hidoyati, hikmatlari.
Madad bo‘lsin Yassaviyning hikmatlari,
Bobo Mashrab bayotlari, ilm istang.
Alp o‘g‘lonlar o‘lkasidir O‘zbekiston,
Erkli elning qanotlari, ilm istang.
Yarim jahon bunyod etgan Sohibqiron,
Alisherning avlodlari, ilm istang. (Muhammad Yusuf)


8-mashq. Uyga vazifa. Hikmatli so‘zlarni ko‘chirib yozing. Ularda ilgari surilgan g‘oyani aniqlang. Ko‘chma ma’nodagi so‘zlarga izoh bering.

Tilingni so‘zlashga soz, muhayyo qil,

Tilingni o‘q qil-u, aqlni yoy qil. (Abulqosim Firdavsiy)

Kimki zahmat chekmadi, rahmatga ham yetmadi. (Hofiz Sheroziy) Xalqning chin o‘g‘illari uchun xalqqa samimiy xizmatdan ko‘ra yuksakroq, muqaddasroq narsa yo‘q. (Oybek) Eng yaxshi nizom to‘g‘rilikdir. (Kaykovus) Insonning qiymati emas siym-u zar, Insonning qiymati ilm ham hunar. (Abdulqodir Bedil) Til — so‘zlovchi istagini eshituvchiga yetkazuvchi tarjimondir. (Beruniy) Ilmdan yaxshiroq xazina bo‘lmas, Qo‘lingdan kelgancha tera olsang bas. (Rudakiy)