|
7.3. Zaharli hayvon va hasharotlardan zaharlanish hamda
birinchi yordam
Qoraqurt o'rgimchaksimonlar turkumiga mansub hasharot. Uning turli nomlari bor: qora ajal, qora buqoq, qora beva. Uning zahari uy hayvonlari va odam uchun xavfli hisoblanadi. Uning 8 ta ko'zi bo'lib, ko'rish a'zosi yaxshi rivojlanmagan, oq va qora rangda bo'ladi. Qora beva deyilishiga sabab nikoh davri o'tgandan so'ng urg'ochisi erkagini yeydi. Urg'ochisining zahri erkaginikiga qaraganda 60 marta kuchliroq. Qoraqurt to'g'risidagi dastlabki ma'lumotlar 1827— 1837-yillarda paydo bo'lgan.
Qoraqurt zahri toksik albuminlar guruhiga kiradi. U issiq mamlakatlarda ko'p uchraydi, tuxum qo'yib ko'payadi. Kuzda tuxum qo'ysa, bahorga borib bolalaydi. Bitta ona qoraqurt bir mavsumda 600 tadan ortiq tuxum qo'yadi.
Qoraqurt zahri tomirlarni boshqarish markaziga va vegetativ asab sistemasiga ta'sir qiladi, qonning ivuvchanligini oshiradi. Zahri
lion chaqqanda tibbiyot xodimlari quyidagi kechiktirib bo'lmaydigan davolash usullarini qo'llashlari kerak:
— ilon chaqqan joyni aniqlab, og'iz bilan o'sha zahoti zaharni
so'rib olinadi. (Agar yordam beradigan kishining og'iz shilliq
qavatlarida yara bo'lsa, og'iz bilan so'rish man qilinadi. Zaharni
so'rish 7—8 daqiqa davom etishi kerak);
chaqqandan hosil bo'lgan yarani spirt bilan artib, biror
malham boylab qo'yish va ustiga muzli xaltacha qo'yiladi;
bemor isitiladi, issiq choy beriladi, kerak bo'lsa,
og'riqsizlantiriladi, kasalxonaga yotqizilgan holda keltiriladi;
ilon zahriga qarshi maxsus zardoblar yuboriladi. Zardob
yengil zaharlanishda 10—20 ml, o'rtacha zaharlanishda 30—40
ml, og'ir zaharlanishda 70—80 ml. teri ostiga yuboriladi. Bezredko
usulida qoqsholga qarshi zardob ham yuboriladi;
ilon chaqqan joyga Futlyar va Veshnevskiy usullarida
novokain bilan blokada qilinadi;
zaharlanishga qarshi qon va qon o'rnini bosuvchi suyuqlik,
oqsil va plazmalar quyish yo'li bilan o'tkir buyrak yetishmovchiligi,
o'tkir buyrak-jigar yetishmovchiliklari kabi asoratlarning oldi
olinadi;
siydikni haydash usuli, ya'ni siydik ajralishini ko'paytirish
usullaridan keng foydalaniladi;
yurak glukozidlari, tomirlar devorini mustahkamlovchi va
tuz-suv mutanosibligini saqlovchi dorilar, organizmning kislota
va ishqorlar mutanosibligini normallashtiruvchi dorilar qo'l-
laniladi;
geparin, aminokapron kislotasi, antibiotiklar qo'Uaniladi;
shish va pufakchalar jarrohlik yo'li bilan ochilib, turli xil
malham yoki dorilar qo'yiladi. Nafas ritmi buzilsa, nafas markazini
qo'zg'atuvchi dorilar qo'Uaniladi, zarur bo'lsa, bemorga sun'iy
nafas berishga o'tiladi. Aroq berish, kaliy permanganatli suv bilan
yuvishlar yoki uzoq vaqt o'tgandan keyin jgutlar qo'yish foyda
bermaydi.
Ari chaqqandan zaharlanish. Ma'lumotlarga qaraganda ari chaqqandan keyin kishilar o'limi eng kuchli zaharli ilonlar chaqqandan keyingi o'limdan uch barobar ko'p ekan. Arilar zahri tarkibida ham aminlar, peptidlar, proteinlar, turli xil fermentlar, seratonin, kininlar, gistaminlar, dofaminlar va boshqa moddalar bor. Ari zahri gialuronidaza fermenti ta'sirida organizmga yoyilib, gemolitik ta'sir qiladi.
Asalaridan zaharlanish mell%tt Bulardan tashqari, apamin, miya tolalari, neyronlarga o'
Klinikasi umumiy va qoraqurt chaqqandagi klinik be ari zahriga, chaqqan joyiga va sensibilatsiyasiga bog'liq.
Ari chaqqanda tibbiyot bajarishlari kerak:
chaqqan joydan zahrini
yoki yod bilan ishlov berib, bo
novokain bilan yaxshilab
gistamin ishlab
nafas yo'llari shishib, as
qo'llash, zarur bo'lsa, sun'iy
bemorning ahvoliga
qo'llash;
qon bosimi tushib
zaharlanishga, o'tkir binhtii!
choralar qo'llab, simptomatik
bemor qo'zgaluvchan
ko'rish, kerak bo'lsa, narkotlkl%^\i
Sanab o'tilgan muolajalar
7.4. Suvga cho'
Kishilar baxtsiz hodisa yoki ^jjj.fe cho'kadilar. Suvga cho'kkan yengish va suvdan qutilib uddasidan chiqmasa kishining ahvoli tiga, uning suvda bo'lgan bog'liq. Bemor qutqarilgandan^ behush ham bo'ladi; o'zini-o'z--; boshlaydi, terisi oqargan, tezlashgan, qon bosimi belgilari ko'zga tashlanib turadi. mexanizmi ikki ko'rinishda: a;; yuzaga keladi.
Asfiksiya o'pkaning suv
Поп chaqqanda tibbiyot xodimlari quyidagi kechiktirib bo'lmaydigan davolash usullarini qo'Ilashlari kerak:
— ilon chaqqan joyni aniqlab, og'iz bilan o'sha zahoti zaharni
so'rib olinadi. (Agar yordam beradigan kishining og'iz shilliq
qavatlarida yara bo'lsa, og'iz bilan so'rish man qilinadi. Zaharni
so'rish 7—8 daqiqa davom etishi kerak);
chaqqandan hosil bo'lgan yarani spirt bilan artib, biror
malham boylab qo'yish va ustiga muzli xaltacha qo'yiladi;
bemor isitiladi, issiq choy beriladi, kerak bo'lsa,
og'riqsizlantiriladi, kasalxonaga yotqizilgan holda keltiriladi;
ilon zahriga qarshi maxsus zardoblar yuboriladi. Zardob
yengil zaharlanishda 10—20 ml, o'rtacha zaharlanishda 30—40
ml, og'ir zaharlanishda 70—80 ml. teri ostiga yuboriladi. Bezredko
usulida qoqsholga qarshi zardob ham yuboriladi;
ilon chaqqan joyga Futlyar va Veshnevskiy usullarida
novokain bilan blokada qilinadi;
zaharlanishga qarshi qon va qon o'rnini bosuvchi suyuqlik,
oqsil va plazmalar quyish yo'li bilan o'tkir buyrak yetishmovchiligi,
o'tkir buyrak-jigar yetishmovchiliklari kabi asoratlarning oldi
olinadi;
siydikni haydash usuli, ya'ni siydik ajralishini ko'paytirish
usullaridan keng foydalaniladi;
yurak glukozidlari, tomirlar devorini mustahkamlovchi va
tuz-suv mutanosibligini saqlovchi dorilar, organizmning kislota
va ishqorlar mutanosibligini normallashtiruvchi dorilar qo'l-
laniladi;
geparin, aminokapron kislotasi, antibiotiklar qo'llaniladi;
shish va pufakchalar jarrohlik yo'li bilan ochilib, turli xil
malham yoki dorilar qo'yiladi. Nafas ritmi buzilsa, nafas markazini
qo'zg'atuvchi dorilar qo'llaniladi, zarur bo'lsa, bemorga sun'iy
nafas berishga o'tiladi. Aroq berish, kaliy permanganatli suv bilan
yuvishlar yoki uzoq vaqt o'tgandan keyin jgutlar qo'yish foyda
bermaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
