O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Yo‘ldoshev, SÍ. Mamatqulov, F. Yo‘ldoshev iqtisodiyot nazariyasi

11.6. Yer narxi va uni belgilovchi omillar
Agar renta miqdori o‘sib, ssuda foizi me’yori pasayib borgan
taqdirda, yerning narxi ham o‘sib boradi. Yer narxini aniqlashning
bu usuli nazariy va amaliy ahamiyatga ega. Amalda yer narxi, yer
uchastkasiga talab va taklifga ta’sir ko‘rsatuvchi ko‘plab omillarga
bog‘liq.
Jumladan, yerga narxning o‘sishini, unga noqishloq xo‘jaligi
maqsadlari uchun foydalanishga talabning o‘sishi bilan tushun-

---

221
tirilishi mumkin. Inflatsiya va asosan giperinflatsiya sharoitida
yerga talab keskin o‘sadi, bu tegishli ravishda yer narxining o‘sishiga
olib keladi.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda so‘nggi 50 yil
davomida yer narxi barqaror o‘sish tendensiyasiga ega bo‘lib bor-
moqda. Bunga sabab yerga bo‘lgan talab oshsa, uning taklifi o‘zgar-
maydi, chunki yerning miqdori ko‘paymaydi.
11.7. Agrofirmalar va agrosanoat birlashmalari,
fermerlar uyushmasi
Hozirgi zamon bozorining muhim va katta qismini qishloq
xo‘jaligi mahsulotlari tashkil etadi. Qishloq xo‘jaligi ishlab
chiqarishning asosiy xo‘jalik subyektlarining bir qancha tashkiliy-
huquqiy shakllari mavjud bo‘lib, ular dehqon xo‘jaligi, fermer
xo‘jaligi, oila, shirkat, jamoa xo‘jaligi, agrofirma, fermerlar
uyushmasi va boshqa ittifoqlar kabilardan iborat bo‘ladi. Ular har
bir muayyan mamlakatning sharoiti bilan bog‘liq ravishda tashkil
etiladi va har xil rivojlanadi. O‘zbekiston sharoitida, asosan,
dehqon xo‘jaligi, fermer xo‘jaligi kabi shakllarda bo‘lib, ular
dehqon-fermer uyushmalarini tashkil etgan holda faoliyat olib
bormoqda.
Dehqon, fermer xo‘jaligining muhim xususiyati shundaki, ular
mulk egalari va mahsulot ishlab chiqaruvchi hisoblanishadi. Bunda
boshqaruvchi, mehnat qiluvchi bir shaxs bo‘lishi mumkin. Ularga
Dehqon xo‘jaligi
Shirkat xo‘jaligi
Ijarachilar
uyushmasi
Fermer xo‘jaligi
Hissadorlik
assotsiatsiyasi
Agrofirma
Mustaqil dehqon
xo‘jaligi
Shaxsiy
yordamchi xo‘jaligi
Agrar
tarmoqdagi
xo‘jaliklarning
turlari







