|
9.3-§. Yuvish suyuqliklarini tayyorlash va
tozalash uchun uskunalar
Bir-biridan uzoq masofada joylashgan yakka quduqlarni burg‘i-
lashda va gil eritmasini gil tayyorlash stansiyasidan transportirovka
qilish murakkab bo‘lgan sharoitlarda gil eritmalari ish joyining
o‘zida kichik hajmdagi gil aralashtirgichlarida tayyorlanadi.
Konlarni qisqa muddat ichida bir necha burg‘ilash qurilmalari
bilan razvedka qilishda gil eritmalarini ko‘chma gil stansiyalarida
tayyorlash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Uzoq muddatda katta
hajmdagi burg‘ilash ishlari ko‘zda tutilgan sharoitlarda gil eritmalari
statsionar stansiyalarda tayyorlanadi. Gil aralashtirgichlar bir yoki
ikki o‘qli gorizontal va vertikal turlarga bo‘linadi. Geologiya-qidi-
ruv ishlarida o‘zining ixchamligi tufayli vertikal o‘qli gil ara-
lashtirgichlar ishlatilmoqda.
Gil aralashtirgichlarning kuch uzatmalari sifatida alohida
elektrodvigatellar ishlatiladi. Gillar suv bilan valga o‘rnatilgan
kurakchalar yordamida aralashtiriladi. Gil va suvlar gil aralash-
tirgich ichiga maxsus luk (voronka) orqali solinadi.
Gil eritmalarini tayyorlash uchun kukunsimon gillar ishlati-
ladi, ya’ni bentonit gillari, shu bilan birga mahalliy gillar ham
ishlatilishi mumkin.
188
Gil kukunlari sifatli gillardan va bentonitdan qator zavodlarda
ishlab chiqariladi. Barcha gil kukunlari qog‘oz qoplarda 40 kg massada
keltiriladi. Gil kukuni va bentonitlarning zichligi 2600 kg/m
3
, boshqa
gillarniki esa 2600—2700 kg/m
3
ni tashkil etadi.
Burg‘ilash jarayonida yuvish suyuqliklari o‘zlarining dastlabki
xususiyatlarini yo‘qotadi, ularning sifati yomonlashadi, tozalash
agenti sifatida o‘z vazifasini samarasiz bajaradi.
Gil eritmalarining sifatini qayta tiklashning asosiy usullaridan
biri — ishlatish jarayonida uni tozalash hisoblanadi. Bu tozalash
ishlari esa novlar sistemasi, tindirgich va gidrosiklonlar yordamida
amalga oshiriladi (9.1-rasm).
Novlar ko‘ndalang kesimi o‘lchami 20
30 sm bo‘lgan yog‘och
yoki metallardan tayyorlanadi. Novlar tagiga balandligi 15—18 sm
bo‘lgan to‘siqlar bir-biridan 2—2,5 m masofada o‘rnatiladi. Novlar-
ning umumiy uzunligi jinslarning shlam hosil qilish imkoniyati va
quduq chuqurligiga qarab 10—30 m atrofidani tashkil etadi,
novlarning nishabi 1,5—2 sm — 1 m uzunligiga teng qilib olinadi.
9.1-rasm. Gil eritmalarini tozalash uchun novlar sistemasi
va tindirgichlar:
1—burg‘ilash stanogi; 2—burg‘ilash nasosi; 3—elektrodvigatel;
4—novlar; 5—tindirgichdagi to‘siqchalar; 6—ko‘ndalang
qo‘yilgan to‘siq; 7—baklardagi to‘siqlar.
12,0
5,5
3
1,9
1
4,0
4
6
2
3
5
,0
3
, 5
7,0
3,02,02,0
2,0
2,0
7
7
4,0
2,0
3
, 0
5
5
2,5
1,51,51,2
2,0
0,7
0
,1
0
,2
2
, 0
5
7
2,1
0
,1
0
,2
0,3
0,
19
1
, 3
0,3
6
0,2
0
,1
6
0
,0
5
189
Gil eritmalarini tozalash uchun gidrosiklonlardan foydalanish
yaxshi samara beradi.
OÃÕ-8Á gidrosiklon qurilmasi (9.2-rasm) silindrik qismga ega
bo‘lgan metall voronkadan iborat bo‘lib, unga urinma bo‘ylab
nasadkali quvur ulanadi. Bu quvur bo‘ylab diffuzorning yuqori
qismidagi nasadkaga nasos orqali eritma haydaladi. Diffuzor ichki
devori bo‘ylab harakatlanayotgan suyuqlik oqimi aylanma
harakatga keladi. Markazdan qochma kuch ta’sirida og‘ir massaga
ega bo‘lgan shlam zarrachalari diffuzor devoriga yopishadi va bir
qism eritma bilan uning ostki qismiga surilib tushadi. Òozalangan
eritma yuqori patrubka va oqib tushadigan shlang bo‘ylab katta gil
eritmasi hovuziga tushadi.
Gidrosiklonning ish unumdorligi va eritmani tozalash da-
rajasi uning o‘lchami, formasi va suyuqlikning harakati rejimiga
bog‘liq. Eng ratsional bo‘lgan gidrosiklon — diffuzorning silindrik
qismi diametri — 150—175 mm va konusli qismning konuslik
burchagi 30—40° bo‘lgan gidrosiklonlar hisoblanadi. Bunday
gidrosiklonlarda o‘lchami 0,02 mm gacha bo‘lgan zarrachalar
ajratiladi.
9.2-rasm. OÃX-8Á gidrosiklon qurilmasining sxemasi:
1—diffuzor; 2—haydash liniyasidagi patrubka; 3—nasadka;
4—shlamni chiqarib tashlash uchun nasadka; 5—tozalangan
eritmani chiqarib tashlovchi patrubka.
2
3 5
4
1
Shlam
190
9.3-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
