O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

Nazorat uchun savollar
1. M oddalar va en ergiya alm ashinuvidan nima bilasiz?
2. Oqsillar alm ashinuvini ayting.
3. Oqsillar alm ashinuvining buzilishi nima?
4. U glevod lam in g alm ashinuvini tushuntiring.
5. 
Y og'lar (lipidlar) alm ashinuvini tushuntiring.
6. 
Y og'lar alm ashinuvining buzilishini tushuntiring.
7. Suv va mineral tuzlar alm ashinuvini tushuntiring.
8. Ovqat miqdori va tarkibini bilasizm i?
9. Sovq otish nima?
10. Ochlik kasalligi haqida nima bilasiz?
11. Qon aylanishining pasayishi oqibati.
12. Q izish nima?
13. Issiq urishini tushuntirib bering.
14. Oftob urganda nima bo'ladi?
15. Vitam inlam i bilasizm i?
16. Vitamin S.
17. В guruh vitaminiarini ayting.
18. Y og'da eriydigan vitam inlam i bilasizm i?
IC H K I S E K R E T S IY A B E Z L A R I
Ichki sekretsiya bezlari
sekret chiqaruvchi naylari bo'lmasligi bilan 
tashqi sekretsiya bezlaridan farq qiladi. Bu bezlarda ishlangan sekret — 
gormon (yunoncha so'z bo'lib, qo'zg'atuvchi degan ma’noni anglatadi) 
bevosita qonga shimiladi. Shuning uchun bunday bezlarni endokrin 
(ajrataman) bezlar deb ham ataladi.
Ichki sekretsiya bezlari odam organizmining turli sohalarida joylashgan 
bo'lib, bajaradigan ishlariga qarab, garchand hajmi kichkina bo'lsa-da, 
juda ko'p qon tomirlar bilan ta’minlangan. Jumladan, buyrak usti beziga 
uch juft qon tomir orqali qon kelsa, qalqonsimon bezga to'rt-beshta qon 
tomir keladi. Shu bilan birga endokrin bezlarda juda ko'p nerv tolalari 
tarqalgan. Ular endokrin bezlarini idora qiluvchi markazlar bilan bog'lab 
turadi. Demak, bir tomondan, ichki sekretsiya bezlari faoliyatini nerv 
sistemasi boshqarib tursa, ikkinchi tomondan, qonga shimilgan endokrin 
gormonlar nerv sistemasiga ham ta’sir qiladi. Ichki sekretsiya bezlari 
turlicha bo'ladi. Shu munosabat bilan organizm funksiyalarining gormo- 
nal regulatsiyasi deb atalmasdan, balki neyrogormonal regulatsiya deb 
atalishi lozim.
Organizmning normal faoliyati uchun gormonlar qonda muayyan 
miqdorda bo'lishi shart. Agar gormonlar miqdori qonda kamaysa,

---

gipofunksiya, ko'paysa, giperfunksiya deyiladi, bu vaqtda turli kasallik- 
lar paydo bo'ladi. Gormonlar qon tarkibida butun organizmga tarqalib, u 
yoki bu jarayonga o'z ta’sirini ko'rsatadi.