O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

Yurak venalari. 
Yu r a k d e v o r la r ig a
tarqalgan ikkita toj arteriyadan bir qancha katta- 
kichik yurak venalari vujudga keladi va qonni 
o'ng bo'lm achaga quyadi (148-rasm).
Yurakning limfa tomirlari yuza va chuqur 
joylashgan tom irlardan iborat. Y uza lim fa 
tomirlari epikard ostida, chuqur limfa tomirla­
ri esa endokard bilan miokard oralig'ida to 'r 
hosil qilib joylashgan. Har ikkala lim fa tomir­
lari o'zaro tutashadi.
Y u r a k n e r v l a r i . Yurakni o'tkazish 
I
\ 
sistemasidan (yurakning o'tkazish sistemasiga
_ 
q a ra ls in ) 
ta s h q a ri y a n a t o 'r t x il n erv
innervatsiya qiladi. Bu nervlar I. P. Pavlovning 
ta’kidlashicha, yurak ishini sekinlashtiruvchi, 
tezlatuvchi, susaytiruvchi, kuchaytiruvchi ne­
rvlar bo'lib, ular adashgan va simpatik nervlar 
tarkibiga kiradi.
Y urakni in n erv a tsiy a q ilish d a ish tiro k
etadigan hamma nerv tolalari yuza va chuqur 
yurak chigallarini hosil qiladi.
148-rasm. Yurak arteriyalari.
1 - yurakning o'ng qulog'i; 2 -
o'ng toj arteriyasi; 3, 4 - o'ng
toj arteriyasi tarmoqlari; 5 -
yurak venasi; 6 - chap toj
arteriyasi.

---

Y u r a k x a l t a s i (perikard) seroz pardadan tuzilgan xalta bo'lib, 
undagi bo'shliqda yurak joylashgan.
Seroz parda tashqi tomondan fibroz qavati bilan qoplangan bo'lib, qattiq 
tolali biriktiruvchi to'qimadan tuzilgan. Fibroz qavati yuqori tomondan 
yirik qon tomirlarning adventatsiyasiga davom etsa, oldingi tomonda to'sh 
suyagining ichki yuzasiga birlashadigan ikkita boylamni hosil qiladi.
Seroz parda ikki 
(pariyetal va visseral) varaqdan iborat. Visseral 
varag'i (epikard) miokardni ustki tomonidan hamda yirik qon tomirlami 
(yurakka yaqin qismlarini) qoplaydi va perikard varaqqa o'tib ketadi. 
Epikard ust tomonidan mezoteliy bilan qoplangan yaltiroq parda bo'lib, 
uning ostida joylashgan qon tomirlar, nerv tolalari, miokard va yog' 
to'qim alari ravshan ko'rinadi. Perikard seroz xaltani ichki tomondan jips 
berkitib, yurak xalta b o 'sh lig 'i (seroz b o ‘shlig‘i)ni hosil qiladi. Bu 
bo'shliqda qo'shim cha 20 sm3 gacha seroz suyuqlik ham bo'ladi.