Orqali bartaraf etish

Shar’iy qonunlar

- hayotning har qanday jabhasidagi faoliyat va munosabatlar; 



 

Axloq

- yaxshi va yomonni ajratish, turli muomala jarayonlarida odob saqlash. 

Ushbu tarkibdagi sha’riy qonunlar qismi o’z navbatida ikkiga bo’linadi: 

1.

 

Ibodat (

ibadat

)

- Alloh va banda o’rtasidagi munosabat, ya’ni Alloh rizoligi uchun 

bandaning iymon keltirishi, namoz o’qishi, ro’za tutishi va boshqa ibodatlari; 

2.

 

Muomala  (

muamalat

)

-  kishilarning  o’zaro  munosabatlaridir  va  aynan  shu  qism 

o’zida ijtimoiy-siyosiy va shuningdek moliyaviy munosabatlarni aks ettiradi. 

Qur’oni  Karimning  eng  so’nggi  suralaridan  sanaluvchi  “Moida”  surasida  islomda 

moliyaviy  faoliyatga  qo’yilgan  asosiy  talablardan  biri  shar’iy  jihatdan  mustahkamlab 

qo’yilgan  bo’lib,  unda  kishilar  o’rtasidagi  aqd  (bitim,  kelishuv)  muomalalari  haqida 

quyidagicha so’z yuritiladi: “Adolat va taqvo yo’lida hamkorlik qiling. Gunoh va dushmanlik 

yo’lida  hamkorlik  qilmang.  Allohga  taqvo  qiling.  Albatta,  Alloh  iqobi  shiddatli  zotdir” 

(Mansur,2013).

 

 

Turli  islomiy  moliya  instrumentlari  tomonidan  taklif  etilayotgan  barcha  xizmat  turlari 

singari  bank  omonat  produktlari  ham  shariat  qoidalariga  asoslangan  holda  mijozlarga 

taqdim etiladi va bevosita yuqorida ta’kidlanganidek, har qanday hamkorlik adolat, ishonch 

va umumiy javobgarlik tamoyillariga asoslanishi lozimligini ko’zda tutadi.  

Islom banklari o'z faoliyatini quyidagi manbalardan moliyalashtiradi:  

1. O'z aksiyadorlarning mablag'lari hisobidan;  

2. Qimmatli qog'ozlar chiqarish (

sukuk

) hisobidan;  

3. Sarmoyaviy omonatlar qabul qilish hisobidan (

mudoraba

);  

4. Ishonch asosidagi omonatlar (

vakala

) qabul qilish hisobidan;  

5. Muddatli omonatlar hisobidan 

(tavarruq

). 

Ta’kidlash  joizki,  an’anaviy  bank  tizimidagi  kabi,  islomiy  banklar  faoliyatida  ham 

depozit operatsiyalari bank resurslarini shakllantirishda asosiy moliyaviy manba hisoblanadi 

va  banklarning  resurs  bazasini  mustahkamlash  va  ularning  operativ  barqarorligini 

                                                           

3

  “Russia:  Bridging  new  horizons”,  Islamic  Finance  in  the  Commonwealth  of  Independent  States  (CIS)  Region, 

2018. 

---

14                                                     www.economyjournal.uz 

 

ta’minlashda  muhim  ahamiyatga  egadir.  Islom  bank  tizimi  amaliyotida  yuqori  daromad 

keltiruvchi omonat turlari sifatida quyidagilar tan olinadi: