Organik kimyoning fan sifatida o’rganilishi va organic moddalarning o’ziga xosligi

Organik kimyoning fan sifatida o’rganilishi va organic moddalarning o’ziga xosligi.

• Organik moddalar anorganik moddalarga nisbatan ko’p.60000 va 1000000
• Organik moddalar o’simlik va tirik organizmda uchraydi.
• Organik moddalarning reaksion qobiliyati anorganik moddalardan farq qiladi.
• Tarkibi ancha murakkab.

O’ziga xosligi:

• Uglerod atomlari o’zaro uzun zanjir hosil qilishi(O3,N4,P4,S8,Si6)
• Deyarli barcha organic moddalar yonadi
• Organik moddalar oson suyuqlanadi
• Dissotsilanmaydi.Kovalent bog’lanishli.NaCl(suyuq 8000C)C2H5Cl(-138,70C)
• Kovalent bog’lanish tufayli reaksiya sekin boradi.NaCl+AgNO3 tez C2H5Cl+NaOH sekin
• Izomeriya (Berselius aniqlagan.Sababini Butlerov ochgan

Organik birikmalarning muhim manbalari.

• Tabiiy gaz.Rossiya Arab davlatlari,Buxoro gazli 90-98% gacha CH4
• Neft.Rossiya,AQSh,Eron,Yaqin sharq Iroq,Suriya Arab davlatlari
• Toshko’mir.Neftga qaraganda ko’p.Undan piroliz qilib ko’p organic moddalar oliosh mumkin

Organik moddalarning sifat analizi

• Uglerod va vodorodni aniqlash:Odatda C va H birga aniqlanadi.Buning uchun bir necha mg tekshirilayotgan modda probirkaga solinib CuO bilan qizdiriladi.Bunda CO2 va H2O hosil bo’ladi.CO2 ni Ca(OH)2 eritmasiga yuttirib,H2O ni esa CuSO4 ga yuttirib aniqlanadi.
• Azotni aniqlash:azotni aniqlash uchun Na metali qo’shib qizdiriladi.

Na+C+N=NaCN hosil bo’ladi.

2NaCN+FeSO4=Fe(CN)2+Na2SO4 ;4NaCN+Fe(CN)2=Na4[Fe(CN)6

3Na4[Fe(CN)6+4FeCl3=Fe4[Fe(CN)6]3+12NaCl Berlin lazuri hosil bo’ladi

Galogenni aniqlash.Tekshirilayotgan moddaning etil spirtdagi eritmasi Na metali qo’shib qizdiriladi.C2H5OH+Na=C2H5ONa+H; CHCl3+6H=3HCl+CH4; HCl+AgNO3=AgCl↓+HNO3

Oltingugurtni aniqlash.Tekshirilayotgan modda Na qo’shib qizdiriladi.

2Na+S=Na2S; Pb(NO3)2+Na2S=PbS↓+2NaNO3

Organik moddalarning miqdoriy analizi

• Uglerod va vodorodni aniqlash.Aytaylik 10 gr organic modda yonganda 29,333 gr CO2 va 18 gr suv hosil bo’ldi.