Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

9-MALIY MASHGULOT 
Mavzu: BIR VA KO‘P ATOMLI SPIRTLAR
Spirtlarning uglelevodorodlardagi vodorod atomlarini gidroksil gurihiga almashinishidan hosil bo‘lgan 
birikmalar deb qarash mumkin. Spirtlar to‘yingan va to‘yinmagan bo‘lishlari mumkin. Gidroksil 
guruhining soniga qarab ular bir va ko‘p atomli spirtlarga bo‘linadilar. 
9.1. To‘yingan bir atomli spirtlar
 
Mashgulot rejasi:
1.
 
Bir atomli to‘yingan spirtlar
2.
 
Ayrim vakillari va ahamiyati
3.
 
To‘yinmagan spirtlar
4.
 
Ikkiatomli spirtlar (glikollar) 
5.
 
Uchatomli spirtlar 
 

---

552
To‘yingan bir atomli spirtlarning umumiy formulasini S
n
H
2n+1
OH yoki R–OH bilan ifodalash mumkin. 
Gidroksil guruhining qanday uglevodorod atomi bilan bog‘langanligiga qarab ular birlamchi, ikkilamchi 
va uchlamchi spirtlarga bo‘linadilar. 
Spirtlarning izomeriyasi va nomlanishi. 
Spirtlarning izomeriyasi uglevodorod zanjirining tuzilishiga 
va gidroksil guruhinig zanjirdagi joylashuv holatiga bog‘liq bo‘ladi. 
Emperik nomenklaturaga asosan, spirtlarning nomi gidroksil guruh bilan bog‘langan uglevodorod 
radikalining oxiriga spirt so‘zi qo‘shib hosil qilinadi. 
Ratsional nomenklatura bo‘yicha esa metil spirti karbinol deb ataladi, qolgan radikallar uning hosilasi 
deb qaraladi. 
Sistematik nomenklatura bo‘yicha spirtlarni nomlashda ularning nomi tegishli to‘yingan uglevodorod 
nomi oxiriga –ol qo‘shimchasi qo‘shib hosil qilinadi. Gidroksil guruhi va radikallarning holati raqamlar 
bilan ko‘rsatiladi. 
Spirtlarning nomlanishi