Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

 

---

18 
Фаннинг ўқув-услубий таъминоти 
 
 
Organik kimyo organik moddalarni tashkil qiluvchi 
uglerod 
birikmalarining kimyosini 
o’rganuvchi fandir.
Molekulasi tarkibida 
uglerod
atomi bo’lgan birikmalarga 
organik birikmalar 
deyiladi.
Organik birikmalar tarkibida ugleroddan tashqari ko’pincha 
H, O, N,
ba’zan 
S, P,
 
galogenlar
va ayrim 
metallar
(alohida-alohida yoki turli xil kombinatsiyalarda) bo’ladi. 
Organik kimyo
– kimyoning katta va mustaqil bo’limi bo’lib, uning mavzu bahsi 
uglerod birikmalarining kimyosidir: bu fan ularning 
tuzilishi, xossalari, olinish usullari,
amalda 
foydalanish imkoniyatlarini o’rganadi. Anorganik va organik kimyo orasiga amalda keskin 
chegara qo’yib bo’lmaydi.
Organik kimyo taraqqiyotining asosiy bosqichlarini
 4
ta davrga ajratish mumkin: 
I. Empirik davr
– insonning organik moddalar bilan ilk bor tanishuvi, ularni ajratib olish 
va qayta ishlash usullari o’rganilgan vaqtdan to organik kimyo fan sifatida shakllangunicha 
(XVIII asrning oxiri)
o’tgan davr. 
II
. 
Analitik davr
– 
XVIII
asr oxiridan 
XIX
asrning 
60-
yillarigacha. Bu bosqichda 
dastlabki nazariyalar yaratilib, organik kimyo fan sifatida shakllana boshlagan. 
III. Tuzilish nazariyasi davri
– 
XIX
asrning 
60-
yillaridan to 
XX
asr boshlarini o’z 
ichiga oladi. 
IV. Organik kimyo rivojlanishining
hozirgi zamon 
molekulyar-atomistik
yoki