Oqıw qollanba Nókis-2021 DÚziwshi

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI

ÁJINIYAZ ATÍNDAGÍ NÓKIS MÁMLEKETLIK PEDPGOGIKALÍQ INSTITUTÍ

Saytbekova Svetlana, Saparbaeva Tazagul


PEDAGOGİKALIQ AKSİOLOGİYa
(oqıw qollanba)


Nókis-2021

DÚZIWSHI׃
Saytbekova Svetlana, Saparbaeva Tazagul
Usınılıp atırǵan oqıw qollanba pedagogika hám psixologiya bakalavr tálim qanigeliginiń talabaları hám magistrantlari ushın arnalǵan bolıp, pedagogikalıq aksiologiya pániniń maqset hám wazıypaları, talabalarda bir pútin pedagogikalıq processke bolǵan qadriyatlı múnásibetti qáliplestiriw, pedagogika pánleri hám ámeliyat tarawlarınan biri sıpatında pedagogikalıq aksiologiya haqqındaǵı kόz qaraslardı payda etiw, pedagogikalıq aksiologiyanıń qáliplesiw hám rawajlanıw shárt - shárayatları, wazıypaları, mazmunın ashıp beriw, pedagogikalıq qádriyatlar xarakteristikası hám olardan pedagogikalıq xızmetti ámelge asırıwda paydalana alıw kόnlikpesin qáliplestiriwden ibarat.

Juwaplı redaktor:

Shınnazarova S

Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutınıń «Qaraqalpaq tili» kafedrası p.i.k., docent

Pikir bildiriwshiler:

Saparov T	Berdaq atındaǵı QMUnıń, «Pedagogika ha`m psixologiya» kafedrasi docenti
Alewov Ó	Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutınıń pedagogika kafedrası professorı

Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı

Oqıw-metodikalıq keńesi(19-dekabr 2020–jıl № 3 sanlı bayanlama) májilisi qararı menen baspaǵa usınıs etilgen.
KIRISIW

Zamanagóy pedagogika pániniń tiykarǵı tendenciyası- onıń shaxsın «ańlaw», óz dúnyaqarasına tiykarlanıwǵa itibar qaratqanlıǵı bolıp esaplanadı. Bul bolsa, zamanagóy pedagogikalıq ámeliyattıń tiykarǵı tarawına aylanadı. Pedagogika hám insan ámeliyatında insansúyiwshilik dástúrlerdiń rawajlanıwı, onıń ómirlik xızmeti procesinde óz aldına qoyǵan tiykarǵı wazıypaların ózinde kórsetedi.

Insan ómiri hámme waqıt bolıp ótken waqıyalardı bahalaw, wazıypaların qoyıw, izlew, nátiyjeler qabıl etiw, dúnyaqaras jaǵdayları keshedi. Bunda onıń átirap- ortalıq penen múnásibetleri eki parq benen óz ara baylanıslı boladı: ámeliy hám abstrakt- teoriyalıq (biliw).
Bunnan kelip shıǵadı, pedagogika metodologiyası tálim filosofiyasına haqıyqıy insantıń mazmunı, barlıqtıń jańalanıwı hám pedagogikalıq biliw haqqındaǵı teoriyalıq qaǵıydalar jıyındısı sıpatında qaraydı. Bunday metodologiyaǵa muwapıq, pánlerdiń, sol tiykarda, pedagogikanıń insansúyiwshilik mazmunınan kelip shıǵatuǵın wazıypası ózinde insanǵa biliw, qarım- qatnas, dóretiwshilik subyekti sıpatında qatnas jasawdı sáwlelendiredi.
Bizge málim bolǵanınday, ilimiy biliw, pedagogikalıq biliw, tek ǵana dóretiwshilikti ǵana emes, sociallıq mútájliklerdi tolıq qanaatlandırıw maqsetin de júzege shıǵaradı. Teoriyalıq hám ámeliy biliw arasında «kópir» wazıypasın aksiologiyalıq yaki qádiriyat sıpatında qatnas orınlaydı.
Aksiologiya (grek. «axio»- qádiriyat hám «logos»- ilim, pán, táliymat) - qádiriyattanıw, qádiriyatlar haqqındaǵı pán. XIX ásirdiń ekinshi yarımında nemis qádiyattanıwshısı E.Gartman hám francuz alımı P.Lapilar tárepinen ilimge kiritilgen.
Aksiologiyalıq insansúyiwshilik pedagogikasınıń úzliksiz óz ara birligi bolıp, barlıq Adam onda jámáát rawjlanıwınıń maqseti hám jámiyettiń joqarı qádiriyatı sıpatında qaraladı. Sonıń ushın, aksiologiyaǵa (tábiyiy qádiriyatlar haqqındaǵı (teoriyalıq) filosofiyalıq teoriyalar) jańa tálim filosofiyası sıpatında hám zamanagóy pedagogika metodologiyasına birikken tárizde qaraladı.
Aksiologiyalıq pikirlew orayında dúnyadaǵı waqıya- hádiyselerdiń óz ara tásiri hám óz ara baylanısı koncepciyası turadı. Ol, biziń dúnya – barlıq insaniyat dúnyası, sonıń ushın ulıwmalıqtı kóre biliw lazım, tek ǵana insaniyattı birlestirip ǵana qoymay, bálkim hár biri ayrıqsha insandı táripleydi. Insannan basqa sociallıq rawajlanıwdı qaraw- onıń insansúyiwshiliǵıniń ayrıqsha pikirlewi bolıp sanaladı.