O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

Sel sabablari:

1. 
   Ko’p miqdorda yog’in yog’ishi
   
2. 
   Tog’larda qor va muzliklarni jadal erishi.
   
3. 
   Suv havzalaridan suvning urib ketishi.
   

Bunday xolatlarda eng muhimi sarosimaga tushmaslik va kerakli zhtiyot choralarini qurish zarurdir.

Sel oqimiga oldindan tayyorlanishning samarali usullaridan biri axolining barcha tabaqalari bilan agrotexnik obodonlashtirish majmuasiga kiruvchi bir qancha tashkiliy- xo’jalik tadbirlarini amalga oshirishdan iborat. Sel xavfi bor joylardagi daryo o’zanlari, suv omborlari, kanallar qirg’oqlarini mustahkamlash

zarur. Bunday inshootlar bo’lmagan joylarda sel oqimi tuzoqlari, oqimi aholiga zarari etmaydigan joylarga yo’naltiruvchi tarmoqlarni qurish lozim.²⁵

Sellar mavsumiy vaqtlarda sodir bo’ladigan jarayonlardan hisoblanadi. Shu vaqtlarda sel xavfi yuqori bo’lgan xududlarda faoliyat ko’rsatishning ayrim talablariga rioya qilishi zarur. Ko’p holatlarda aholining ma’lum qismi dam olish vaqtlarini tog’li o’lkalarda, daryo bo’ylarida o’tkazishga harakat qilishadi. Lekin daryo bo’ylarida vaqtinchalik chodir qurishdan oldin joyning tabiiy sharoiti, relefi, atrof- muhitning tuzilishi to’g’risida fikr yuritib, so’ng to’xtash joyini belgilash kerak.

Odatda sel oqimlarining davriyligi 3- 5 soat davom etadi. Oldindan sel oqimlari keladigan yo’nalishlar bo’yicha sel omborlari, ularni yo’naltiruvchi, tarqatib yuboruvchi maxsus gidroinshootlar qurilishiga katta e’tibor berilishi lozim. Sel oqimi o’tib ketganidan so’ng ham sel o’zaniga tushish kerak emas, chunki birinchi oqim ketidan ikkinchisi kelishi mumkin. Albatta turar joy binosining holatini tekshirib ko’rish, elektr, gaz va ichimlik suvi tarmoqlaridagi nosozliklarni aniqlash zarur. Shundan so’ngina bino ichiga kirsa bo’ladi. Mabodo uy o’pirilgan qirg’oq yaqinida bo’lsa yoki poydevor qisman yuvib ketgan bo’lsa, bunday joylarda qolish xavfli hisoblanadi.