O’quv-uslubiy majmua 5140300-Kimyo va ekologiya bakalavr ta’lim yo’nalishi talabalari uchun Tuzuvchi – kimyo fanlari nomzodi

5. Cho’kmani qurutish va qizdirish
Cho’kma solingan tigelni chinni uchburchakka qo’yiladi, uchburchakni esa shtativ halqasiga o’rnatiladi va ehtiyotlik bilan gorelka alangasida qizdiriladi. Filtr butunlay qurigach, kuchliroq alangada filtr ko’mirga aylanguncha qizdiriladi. Filtrning alangalanishiga yo’l qo’yib bo’lmaydi. Shundan keyin tigelni mufel pechiga joylashtirib, bir soat davomida 800°C haroratda qizdiriladi. Shundan keyin tigelni eksikatorda sovutiladi va tortiladi, keyin yana 15-20 min mufel pechiga joylashtiriladi, eksikatorda sovutilib, yana ortiladi, qizdirish operasiyasini cho’kma joylashgan tigel doimiy og’irlikka keltirilguncha takrorlanadi.
6. Analiz natijalarini yozish va hisoblash
Cho’kmani og’irligini bilish uchun cho’kma joylashgan tigel og’irligidan tigel og’irligi va filtr kuli og’irligini olish kerak (etiketkalarda ko’rsatilgan). Shundan keyin olingan cho’kma og’irligini qaytadan sanash faktoriga yoki analitik ko’paytuvchiga ko’paytirish lozim. Odatda analitik ko’paytuvchilarni alohida jadvallardan topish mumkin. Agar jadval bo’lmasa, u vaqtda ko’paytuvchini hisoblash juda osondir. Shu tariqa temir oksidi Fe₂O₃ miqdoriy hisoblanadi, buning tarkibidagi temir miqdorini bilish lozim.
1 g-mol Fe₂O₃ da 2 g atom Fe bo’ladi.
159,70 g Fe₂O₃ da 111,7 g Fe bo’ladi.
1g Fe₂O₃ da a g bo’ladi.
bunda; a = 111,⁄ 159,70 = 0,6994
Cho’kma Fe₂O₃ bo’yicha Fe ni aniqlash uchun 0,6994 soni analitik ko’paytuvchi hisoblanadi.
Analiz natijalarini yozish misoli
Eritmadagi temir miqdorini aniqlash
1. Tigelni doimiy o g’ i r l i k k a ch a olib b o r i sh
40 min davomida qizdirish Tigelni og’irligi 10,2122
Tigelning og’irligi 10,2123 g Doimiy og’irligi 10,2122
15 min davomida qizdirish
2. Temirni cho’ktirish
Cho’ktirish ammiak eritmasi bilan olib borilgan. Filtrlash kulsiz, qalin bo’lmagan “qizil lenta” deb ataluvchi filtrda qilingan. Kulning og’irligi 0,0002 g. Cho’kma Cl^- ion salbiy reaksiya berguncha issiq suv bilan yuvilgan