O‘quv qo‘llanma

6.3. Joriy davrda ko‘rsatilgan transport xizmatining sifat
ko‘rsatkichlarini hisoblash usullari

Yuk tashish bo‘yicha transport xizmatlari sifat darajasini baholashda bir qancha ko‘rsatkichlar hisobga olinadi. Transport xizmatlari sifat ko‘rsatkichlarini hisoblashni quyidagi usul bo‘yicha amalga oshirish maqsadga muvofiqdir:

1. 
   Yuklarni etkazishning muddati va tezliliga rioya qilish koeffitsienti
   

bu erda: , – mos ravishda yuk tashish Qoidalariga ko‘ra hisoblanadigan yuklarni etkazishning amaldagi va me’yoriy muddati, sut.
Yuklarni etkazishning me’yoriy muddati quyidagicha aniqlanadi

bu erda: – boshlang‘ich-oxirgi operatsiyalarni bajarish uchun zarur bo‘ladigan vaqt, soat;
– tashishning tarif masofasi, km;
– tashish tezligi, km/sutka;
qo‘shimcha operatsiyalarni bajarish uchun zarur bo‘ladigan umumiy vaqt, sutka
Amaldagi muddatni aniqlash uchun ham mazkur formuladan foydalaniladi, faqat aniq ma’lumotlarga asoslaniladi.

2. 
   Tashilayotgan yuklarning saqlanganlik ko‘rsatkichi:
   

bu erda: – ko‘rib chiqilayotgan davr uchun yuk tashish xajmi, t;
– tashilgan yuklarning yo‘qolgan xajmi;
– yuk tashish Qoidalari bo‘yicha aniqlanuvchi yuk turi va transport vositasi tipiga bog‘liq bo‘lgan mahsulotning tabiiy yo‘qolish o‘rtacha me’yori

3. 
   Transport xizmatlariga talabning to‘liq qondirilish koeffitsienti K_us ;
   

bu erda: – mazkur davr uchun tashishga buyurtma qilingan yuklardan tashilmagan qismi xajmi. Bu ko‘rsatkich tashishga salohiyatli talab R_sp va amaldagi tashilgan yuklar xajmi o‘rtasidagi farq sifatida aniqlanadi.
=

4. 
   “Ayni vaqtida” yuklarni etkazish ritmliligi yoki doimiyligi koeffitsienti, K_gr:
   

bu erda: – aniq t vaqt oralig‘ida kelishilgan me’yoriy intervalga rioya qilgan holda etkazilgan mahsulot etkazib berishlar soni
– t davr uchun mahsulot etkazib berishning umumiy soni.
Aniq vaqt oralig‘ida kelishilgan me’yoriy intervalga rioya qilingan etkazib berishlar soni quyidagicha aniqlanadi

bu erda: – yukni tashishga qabul qilgandan uni etkazib berishgacha bo‘lgan umumiy vaqt, sutka
Xizmat ko‘rsatuvchi o‘z imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda iste’molchi bilan buyurtmalarni ishlash vaqtini 1-3 sutka, tovarlarning omborda bo‘lishi vaqti – 3-5 sutka va tovarning belgilangan joyda bo‘lish vaqtini – 1 sutka deb belgilagan. Transport vositasining xarakatlanish vaqti me’yor bo‘yicha olinadi

5. 
   Yuk egalariga majmuaviy xizmat ko‘rsatish ko‘rsatkichi K_kom:
   

bu erda: – temir yo‘l ishtirokida “eshikdan-eshikgacha” sxemasi bo‘yicha yuklarni majmuaviy (aralash) tashish xajmi;
– marketing tadqiqotlari natijasi bo‘yicha yoki ekspertlar tomonidan aniqlanadigan logistik liniyalarda mijozlarga xizmat ko‘rsatish madaniyati va axborotliligi, majmuaviyligi darajasini hisobga oluvchi to‘g‘irlash koeffitsienti
-jadval
Yuklarni transportirovkalash sxemasiga bog‘liq holda xizmat ko‘rsatish majmuaviyligini to‘g‘irlovchi koeffitsient qiymati

Transportirovka sxemasi	Ko‘rsatkich qiymati
P – M – P	1
A’ – M – P	1
A’ – P – M – P – A’	1
A – M –P	0.5
A – M – A’	0.5
A – M –A	0

Izoh: A – ta’minotchi omboridan jo‘natish stansiyasigacha yoki qabul qilish stnatsiyasidan yuk qabul qiluvchining omborigacha avtomobil transportida transportirovkalash; A’ – ta’minotchi omboridan jo‘natish stansiyasigacha yoki qabul qilish stnatsiyasidan yuk qabul qiluvchining omborigacha temir yo‘lning xususiy avtomobil transportida transportirovkalash; P – jo‘natish stansiyasigacha yoki yukni yuk qabul qilish stansiyasidan shaxobcha yo‘l bo‘yicha olib kelish yoki olib chiqish; M – jo‘natish stansiyasidan qabul qilish stansiyasigacha magistral temir yo‘l transportida tashish.

6. 
   Foydalanuvchilarning transport bilan ta’minlanganlik koeffitsienti:
   

yoki
bu erda: – magistralgacha bo‘lgan masofa, km;
– temir yo‘llarning ekspluatatsiya uzunligi, km;
– xizmat ko‘rsatiladigan hudud maydoni, km².

7. 
   YUk egalari uchun transport qulayligi koeffitsienti, K_td
   

bu erda: – mamlakatdagi yoki hududdagi transport qulayligining optimal me’yori, soat;
– ko‘rilayotgan hududdagi yuk egalari uchun transport qulayligining amaldagi o‘rtacha darajasi, soat.
Tashish xavfsizligi koeffitsienti, K_bp:

bu erda: – tashish xavfsizligining amaldagi solishtirma ko‘rsatkichi (1 mlrd tkm ga to‘g‘ri keluvchi avariya va baxtsiz hodisalarning soni);
– ko‘rsatkichning me’yoriy kattaligi (1 mlrd tkm ga to‘g‘ri keluvchi xavfsizlikka rioya qilinmagan sharoitdagi mumkin bo‘lgan minimal holatlar soni).

8. 
   Transport jarayonlarining ekologiyaviylik koeffitsienti K_ek:
   

bu erda: U_n – yuk tashishdan atrof muhitga zarar keltiruvchi ruxsat e’tilgan konsentratsiyaning bazaviy me’yori;

U_f – yuk tashishdan atrof muhitga etkazilgan zararning amaldagi xajmi