O‘quv qo‘llanma (Barcha bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari uchun) Toshkent-2019

Konyunktiv mulohazaning chinlik tablitsasi

r	q	r  q
chin	chin	chin
chin	yolg‘on	yolg‘on
yolg‘on	chin	yolg‘on
yolg‘on	yolg‘on	yolg‘on

Ayiruvchi mulohaza deb «yo», «yoki», «yoxud» mantiqiy bog‘lovchilar vositasida bog‘langan oddiy mulohazalarga aytiladi. Bu bog‘lovchilar ikki oddiy mulohaza, bir qancha predikatlar yoki bir qancha subektlarni bir-biridan ayirib turadi. Masalan: “Nodira ingliz tilini yoki nemis tilini yoki ispan tilini o‘rganadi”. “Konsertda birinchi yoki ikkinchi qatorda o‘tiramiz”. Ayiruvchi (dizyunktiv) mulohazalar oddiy va qatiy turlarga bo‘linadi. Oddiy ayiruvchi mulohaza tarkibidagi mulohazalardan biri yoki hammasi chin bo‘lishi mumkin, qatiy ayiruvchi mulohazada esa tarkibidagi mulohazalardan faqat bittasi chin bo‘ladi. Masalan: “A.Avloniy shoir yoki dramaturgdir.” Bu - oddiy ayiruvchi mulohaza. “Abdullaev musobaqada yo yutadi, yo yutmaydi.” Bu - qatiy ayiruvchi mulohaza. Oddiy dizyunksiya “Ú”, qatiy dizyunksiya “Ú ” belgisi bilan ifodalanadi. Oddiy dizyunktiv mulohaza p Ú q formulasi bilan, qatiy dizyunktiv mulohaza p Ú q formulasi bilan belgilanadi.