O’quv materiallar

1.21-rasm. Flotatsiya



U
1.22-rasm. Cho’ktirish jarayoni
stunliklari: jarayon uzluksizligi, qo‘llanishning keng diapazoni, kam xarajatliligi, qo‘llanadigan uskunaning sodddaligi, ajratib olinadigan aralashmalarning tanlovchanligi, tindirish usuliga nisbatan jarayonning yuqori tezlikda borishi


BIRLAMCHI ISHLOV BERISH USULLARI
SENTRIFUGALASH
Bu usul geterogen tizimlarni ajratishda qo‘llanib, bunda markazdan qochish kuchi ta’sirida moddalar fraksiyalaga zichligi bo‘yicha ajraladi.
Sentrifugalashni qo‘llash

• 
  Kultural suyuqlikdan biomassani ajratib olish (achitqilar, bakteriyalar, zamburug‘lar);
  
• 
  Mikrobiologik sintez mahsulotlarini ajratib olishotdelenie (antibiotiklar, fermentlar, vitaminlar va b.q.), oldindan qattiq fazaga o‘tkazib olinadi;
  
• 
  Ekstraksiya jarayonida hosil bo‘ladigan emulsiyalarni ajratib olish;
  

- Daqiqasiga o‘n ming marta aylanadigan ultratsentrifugalar yordamida yuqori molekulyar moddalar eritmalarini ajratish va fraksiyalashga imkon beradi.
Sentrifugalashni ustunliklari
- Muvozanat sharoitlarga tezda erishilishi.
Sentrifugalashni kamchiligi, nisbatan qimmat uskunalar talab etiladi va quyidagi holatdarda qo‘llaniladi:
− agarda suspenziya juda sekin filtrlansa;
− separatsiyaning uzluksiz jarayoni talab etilsa, qachonki filtratlar davriy ta’sirga mo‘ljallangan bo‘lsa.


SENTRIFUGLAR KONSTRUKSIYASI



1.23-rasm. Sentrifuglar konstruksiyasi

Separatorlar – sentrifugalar bo‘lib, ajratishning yuqori omili bo‘lib lagansimon baraban bilan jixozlangandir.CHo‘kmani 60-90% li namlikkacha konsentrlashi mumkin.

KRISTALLASH
Kristallash – eritmalardan qattiq fazalarni kristall shaklida ajratib olinadi.
BFM larni kristallanishi eritmalarni haroratini keskin o‘zgarishi hisobiga ularni eruvchanligini pasayishidir (odatda harorat pasaytiriladi, ammo eritromitsin holatida harorat oshiriladi) yoki ularni boshqa yaxshi eriydigan kimyoviy shaklga o‘tkazib olinadi.
Bu jarayon eritmani rn ni o‘zgartirgan xolda yoki muvofiq keluvchi reagent qo‘shish orqali bir vaqtning o‘zida harorat pasaytirilib amalga oshiriladi.
Kristalizatsiya jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat:
- kristallash;
- Kristallarni eritmadan ajratib olish;
- Qayta kristallash;
- yuvish;
- Kristallarni quritish.
Kristalizatsiya jarayonini o‘tkazish uchun eritmadan oldin erituvchini xaroratni oshirish orqali olib tashlanadi.
Ustunliklari: oddiy va kam xarajatliligi, bir necha ming tonnali ishlab chiqarish sanoatida qo‘llaniladi.
Kamchiligi: jarayon harorat ta’sirida olib boriladi (bu jarayon termolabil BFM lar ajratib olishda qo‘llab bo‘lmaydi)