Organik moddalarni tozalash usullari-qayta kristallash, haydash, ekstraksiyalash, sublimatsiya

MAVZU: Organik moddalarni tozalash usullari-qayta kristallash, haydash, ekstraksiyalash, sublimatsiya. O’QITUVCHI: NORBERDIYEVA M.

ORGANIK KIMYO FANIDAN LABORATORIYA MASHG’ULOTI 201-202-203-205 GURUHLAR UCHUN

ORGANIK  MODDALARNI  AJRATISH,  TOZALASH  VA  TUZILISHINI  O’RGANISH  USULLARI 

• Organik  moddalarni  ajratib  olish  va  tozalash H ar qanday kimyoviy m oddalarni  o'rganish  uchun  ularni so f holda ajratib  olish zarur. Organik moddalarni tozalab olish birm uncha qiyinchilik tug'diradi,  chunki  organik  m oddalar juda  ko'p  b o 'lib ,  ularni  ajratib  olish  usullari  ham   turlichadir.  Organik  m oddalarni  tozalash,  tuzilishini  aniqlash va sifat tahlili  har xil  bo 'lib,  bu  usullar organik  kimyo laboratoriya  praktikum larida  batafsil  yoritilgan.  Biz ushbu bo'lim da oddiy hollardagi  umumiy va eng sodda tozalash  usullarini  ko'rib chiqamiz. Organik  m oddalarni tekshirishda ko'pincha qattiq yoki suyuqliklarga duch  kelam iz.  Q attiq  m oddalarni  tozalashda  ularning  har  xil  eruvchanligidan  (kristallash  va  qayta  kristallash  usullari)  foydalanadilar.  B a’zida  h ar  xil  erituvchida  qattiq  aralashm adagi  m oddalarning  eruvchanligi  yaqin  bo'lsa,  ularni  kristallash  usuli  bilan  tozalab bo'lm aydi.  Bunday organik  m oddalarni s u v  b u g   i  b i la n   h a y d a s h yoki q u r u q   h a y d a s h   ( s u b li m a tl a s h ) usullari  yordam idaajratib  olish  m um kin.Suyuq aralashmadagi  kom ponentlarni  ajratib olish  uchun  ularning boshqa erituvchida  yaxshi  erishidan,  ikki  aralashm aydigan  erituvchilarda  eritib, ajratish voronkasiga solibtindirilganda ikki qatlam hosil  bo'lishi orqali  ajratiladi  (ekstraksiya).  So'ngra erituvchilar alohida haydalib yoki bug'Iatilib,  individual  sof organik  m odda tozalab olinadi.  Eruvchanligi  orqali  suyuqliklarni  ajratish  qiyin  bo'lsa  ularning  qaynash  haroratidagi  farqiga  k o'ra h a y d a s h   u s u l i bilan  ajratiladi.  Dastlab xomaki  ajratilgan suyuqliklar qaytadan f r a k s i y a l a b   h a y d a s h   orqali  m a’lum  harorat chegarasida haydash bilan toza m oddalar olinadi.  Ba’zi  birikm alar suyuq  yoki  qattiq  bo'lishidan  q a t’iy  nazar suv  bug'i  bilan  yaxshi  haydaladi.  Bu  hollarda s u v   b u g ' i   b i la n   h a y d a s h  usuli  q o 'l  keladi.