O’quv materiallar

MOLEKULYAR TIBBIYOTDAGI KLINIK PROTEOGENOMIKANING KOTSEPSIYASI
SHifokorlar tomonidan ko‘p yillik yig‘ilgan nazariy va amaliy tajribalar klinik proteogenomikaning konsepsiyasining shakillantirishga imkon berdi, bu konsepsiya “to‘g‘ridan−to‘g‘ri genetika” ning funksional xaritalash strategiyasi (qayd etish) prinsiplariga asoslangan bo‘lib, “oqsilda gen tomon” yo‘nalishida faoliyat yuritadi va bu o‘z navbatida “qaytar genetika” ga hosdir⁶⁶.
Agarda normal va patogen to‘qimalarning proteom xaritalarini oladigan bo‘lsak, ulardagi farqlarni solishtirgan xolda u yoki bu patologik xolatda qaysi oqsillar muhimligini bilib olishimiz mumkin bo‘ladi, va ularni nishon sifatida tanlab olishimiz mumkin bo‘ladi yoki tashxis qo‘yishda foydalanishimiz mumkin bo‘ladi.
Taxmin qilib aytishimiz mumkinki, kelajakda kon taxlillariga yana qonning proteom xaritalarini yaratish ham kiritiladi.
Buning uchun poliklinnikalarda maxsus uskunalardan foydalanish kerak bo‘ladi, ular yordamida be’morlardan doimiy ravishda qon olish zarur bo‘ladi. Kasal xolatlar yuzaga kelgan xolatda be’morning xaritasini uning sog‘lom vaqtda tuzilgan proteom xaritasi bilan solishtirishni o‘zi kifoya qiladi va oqsil tarkibida yuzaga kelgan o‘zgarishlarni taqqoslab kasallik sababini aniqlab olishimiz mumkin bo‘ladi.
SHish va normal hujayralarga ma’lum omillarning (masalan, fizik yoki kimyoviy) oldingi va keyingi ta’sirlaridan so‘ng ularning proteomlarini bunday qiyosiy taxlili tibbiyot, veterinariya, farmakologiya va oziq-ovqat sanoati va boshqa amaliy sohalar uchun mutlaqo yangi marralarni ochib beradi. Kelajakda bizni juda ulkan va qiziqarli ishlar kutib turibdi.


NAZORAT UCHUN SAVOLLAR
1. Genomika va proteomikaning umumiy tavsifi. Ularning o‘zaro bog‘liqligi va farqlarini aytib o‘ting.
2. Genomika vazifalari va bo‘limlarini aytib o‘ting.
3. Proteomika va uning maqsadi.
4. Genomika va farmatsevtik preparatlarni ishlab chiqarish.
5. Molekulyar tibbiyotdagi klinik proteogenomikaning konsepsiyasi nimadan iborat.