O’quv materiallar

Immunobiotexnologiya – immunologiyaning yangi yo‘nalishi bo‘lib, biotexnologiya asosida yuqori samarali diagnostik va davolovchi vositalarning olinishini ishlab chiqadi.
Infeksion kasalliklar bilan kurashishda vaksina profilaktika katta o‘rinni egallaydi.
Vaksiana profilaktika tufayli suvchechak, poliomielit, diftiriya kabi kasalliklar bilan kasallanish kamaygan, qizamiq, ko‘kyo‘tal, sibir yazvasi, tulyaremiya va boshqa infeksion kasalliklar hozirgi vaqtda juda kam uchraydi.
Vaksinoprofilaktikaning muvaffaqiyati vaksinaning sifatiga va kasallik tarqalgan kontinentning vaqtida privivkalarni etkazib berishga bog‘liq bo‘ladi.
Hozirgi vaqtda quyidagi kasalliklarga nisbatan vaksinalarni mukamallashtirish vazifasi yotadi:
-
1.53-rasm. Vaksinalar
gripp;
- qutirish;
-ichak infeksiyalariva quyidagi kasalliklarga nisbatan vaksinalar ishlab chiqarish zarurdir:
- sifilis;
- VICH-infeksiyasi;
- legionerlar kasaliklari va b.q.

Zamonaviy immunologiya va vaksinoprofilaktika vaksinalar yaratishni nazariy asoslarni yaratib va tozalangan polivalent ad’yuvant sintetik vaksinalarni yaratishni va yangi zararsiz samarali tirik rekombinant vaksinalarni olishning yangi takomillashtirish yo‘llarini aniqlab oldilar.

Vaksinalar (Vaccines) – vaksinatsiya o‘tkazilgan odam yoki hayvonlarning organizmida faol immunitetni hosil qilishga qaratilgan preparatlardir.
Vaksinalarning boshlang‘ich ta’sir etuvchisi immunogen hisoblanadi, ya’ni immunitetni ishlab chiqarishga javobgar bo‘lgan kasallik qo‘zg‘atuvchisining o‘xshash komponentini kimyoviy strukturasini o‘zida tashib yuruvchi korpuskulyar yoki erigan substansiyadir.
Vaksinaning umumiy nomi ostida barcha patogen mikroorganizmlardan yoki ularning komponentlaridan yoki ularning hayotiy faoliyati mahsulotidan olinadigan preparatlar kiradi, bu preparatlar o‘z navbatida hayvon va odamlar organizmida faol immunitetni hosil qilishda qo‘llaniladi.
Vaksinalardeb inson organizmida ma’luminfeksion kasallikka nisbatan immunitetni shakillantirishga qaratilgan biopreparatlarga aytiladi.
Vaksinalar tarkibiga quyidagilar kiradi:
-o‘ldirilgan yoki kuchsizlantirilgan mikroblar;
-ularning toksinlari yoki antigenlari, bu komponentlarga nisbatan inson immun tizimi antitelolar ishlab chiqara boshlaydi.