O’quv materiallar

Vitaminlar manbalari

• 
  organizmga kelib tushadigan o‘simlik va hayvon tabiatli ozuqa maxsulotlari.
  
• 
  organizmdagi ba’zi bir vitaminlar yo‘g‘on ichakdagi ba’zi mikroblar ishtirokida sintezlanadi.
  
  
  

Olinish usullari
- tabiiy manbalardan ajratib olish;
- kimyoviy sintez;

• 
  biotexnologik usul bilan.
  

Ko‘pgina vitaminlar tabiiy manbalardan ajratib olinadi yoki kimyoviy yo‘l bilan sintezlanadi.
Hozirgi vaqtda biotexnologik usul bilan murakkab tuzilishdagi vitaminlar olinadi: V₂, V₁₂, β-karotin (provitamin A), RR va vitamina D o‘tmishdoshi (ergosterin).
Vitamin S sintezida (askorbin kislotasi) mikroorganizmlar d-sorbitni L-sorbozaga selektiv oksidlovchilar sifatida foydalaniladi.


Suvda eruvchi vitaminlar
Askorbin kislotasi (vitamin S) singaga qarshi vitamin bo‘lib, barcha yuksak o‘simliklar va hayvonlar organizmida topilgan bo‘lib; faqatgina inson va mikroblar ularni sintezlamaydi.
Vitaminlarga nisbatan bo‘lgan ehtiyoj insonlarda bo‘lib, mikroblar ularga nisbatan zaruratni sezmaydilar.
Biroq, sirka­kislotali bakteriyalarning ba’zi turlari ushbu kislotani yarim mahsulotini sintezida ishtirok etadi.
Vitamin S (askorbin kislotaning) olinish jarayoni aralash, ya’ni kimyoviy-fermentativ jarayondir. Biotexnogologik bosqich sirka-kislotali bakteriyalarni qo‘llash orqali amalga oshiriladi, bunda bu bakteriyalar d–sorbitni L-sorbozaga transformatsiyalanish reaksiyasini amalga oshiradilar.
Produtsentlari: Acetobacter, Erwinia, Gluconobacter.
G.oxydans fermentatsiyasi sorbit (20%), makkajo‘xori yoki achtqi ekstrakti tutgan muhitlarda, kuchli aeratsiya sharoitida olib boriladi (8-10 g O₂ l/soat).
Sorbozani chiqishi sorbitning boshlang‘ich miqdoridan 98% tashkil etadi.
Kultura log-fazaga etganida muhitga qo‘shimcha ravishda sorbit qo‘shish mumkin, bunda uning konsentratsiyasi 25% gacha etkaziladi.
Bakteriyalar fermentatsiyasi davriy va uzluksiz rejimda olib boriladi.