O’quv materiallar

UGLEROD SKELETINING TUZILISHIGA KO‘RA KIMYOVIY KLASSIFIKATSIYA
1. YOn zanjirida azot tutuvchi alkoloidlar.

2. 
   Pirrolidin va pirrolizidin unumlari.
   

3. 
   Piridina va piperidin unumlari.
   

4. 
   Pirrolidinli va piperidinli xalqalar bilan kondensirlangan alkaloidlar (tropan unumlari)
   

5. Xinolizidin unumlari (paxikarpin, termopsin)

5. 
   Xinolin unumlari
   

7. Izoxinolin unumlari


8. Indol unumlari



9. Purina unumlari

10. 
    Steroidli alkaloidlar
    

Glikozidlar - o‘simlik tabiatli murakkab organik birikmalar bo‘lib, qand va qandsiz qismlardan tuzilgandir.

Tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, o‘simlikning turli qismlarida hosil bo‘ladi, suv va ferment ishtirokida shakar (glyukoza va fruktoza) va shakar bo‘lmagan (aglikon) qismlarga parchalanadi
Glikozidlardagi davolovchi samarasi uning aglikon qismi bilan shartlangandir, birok qand qismi ham terapevtik ta’sirni namoyon etadi, uning eruvchanlik va so‘rilish hususiyatlariga ta’sir etadi.
Glikozidlarning turli xildagi tuzilishi ularni turli kasalliklarni davolashda qo‘llashga imkon beradi:
- YUrak yoki steroidli glikozidlar
- antraglikozidlar
- trioglikozidlar
- Saponinlar murakkab tuzilishdagi glikozidlar bo‘lib, tarkibida turli xil qandlar uchraydi (glyukoza, ramnoza, arabinoza, galaktoza, glyukuron kislota).


Deyarli barcha o‘simliklar taribida uchraydi, azot saqlamaydigan aromatik birikmalar qatoriga kirib, kupatomli fenollar hosilalaridir.
Bu moddalar ayniqsa eman po‘stlog‘ida, iva, lapchatka ildizlarida, qorag‘at mevalarida va cheryomuxa tarkibida ko‘p uchraydi.