O’quv materiallar Ma`ruza mashg’ulotlari

3- mashq. O‘qing. Gaplarning ifoda maqsadiga ko‘ra turini aniqlang,
Infe’l ko‘p yeyish va ichishdan uyatsizlarcha o‘zini tiya olmagani uchun o‘ziga o‘lchab berilgan umrning yarmini ham yashamay olamdan ko‘z yumadi. Jonivorlar, agarda ularga noqulay tashqi muhit ta’sir etmasa, o‘z umrini to‘liq kechiradilar. Bu qoidadan istisno bo‘lgan yaratiq birgina infe’ldir. Millionlab jonzotlar ichida, ehtimol, birgina infe’l tabiat ato etgan umrni oxirigacha yashamaydi.
Barcha sog‘lom fikrli kishilar uzoq, baxtli va foydali hayot kechirishni xohlaydilar. Uzoq umr ko‘rish va mustahkam sog‘liqqa ega bo‘lish qoidaga aylanishi lozim edi, afsuski, hayotda istisnoga aylangan.
Odamlar ovqatdan boshqa hamma narsani o‘z kasalliklari va barvaqt qarib qolayotganliklariga sabab qilib ko‘rsatishadi. Shuning uchun ham ko‘rgan barcha azoblarining sababi ularga sirligicha qolaveradi. Aslida, ovqatni me’yoridan ko‘p yeyish, tanani tozalaydigan ochlikdan foydalanmaslik, shuningdek, notirik ozuqalarni iste’mol qilganligi tufayli uning vujudi juda ifloslanib ketganligini odam bilmaydi. Bularning barchasi birgalikda organizmda ko‘plab zaharli moddalar to‘planib qolishga olib keladi-ku!
To‘plangan ana shu zaharlarda infe’lning kelajakda bo‘ladigan kasalliklari yashiringan bo‘ladi. Tabiat ana shu zaharlarni so‘rib chiqarishni xohlasa, kasallik deb va yengil sog‘ayishning hamma yo‘lini axtaradi. U esdan chiqaradigan birgina narsa bu ochlikdir.
Qonimizda ishqorli ta’sir bo‘lishi kerakligini kashf etish uchun juda ko‘p yillar mehnat qilishimga to‘g‘ri keldi. Ko‘pchilikda esa zardobli reaktsiya tarzida kechadi. Husnbuzardan tortib tumovgacha va bosh og‘riqdan to oshqozon illatigacha bo‘lgan xastaliklarning barchasi ishqorli ta’sir o‘rniga kislotali ta’sirning kuchayishi, ya’ni atsidoz tufayli sodir bo‘ladi. Atsidozni, o‘z navbatida, autointoksikatsiya keltirib chiqaradi. Qonning shunchalar ifloslanganlik sharoitida kasallik tarqatuvchi mikroblardan qanday saqlanmoq mumkin? Biz o‘z e’tiborsizligimiz bilan mikroblarga qonimizda xuddi o‘z uyidagidek yashash muhiti, bizlarni ichdan yemirishga qulay sharoitlar yaratib beramiz.
O‘z vaqtida menda ham bo‘lganidek, bilmaslik tufayli savol tug‘ilishi tabiiy: «bu zardobni qanday yo‘q qilish mumkin? Qonimizni qanday tozalashimiz kerak? Javob shunday bo‘ladi: «Qonimizni ishqorli komponentlar bilan boyitish hisobiga amalga oshirish mumkin». Autointoksikatsiyaning birinchi belgilari ko‘ringandayoq uch-to‘rt kunlik ochlanish va zardobli reaktsiya beradigan taomlardan tiyilgan holda, ishqorli reaktsiya beradigan ozuqalar iste’moliga o‘tish lozim bo‘ladi. «Qaysi ozuqalar ishqorli reaksiya beradi?», deb so‘raysiz. Asosan yangi uzilgan meva va sabzavotlar, ko‘katlar qo‘shilgan salatlar bu talablarga javob bo‘ladi.
Och yurish bu – chuqur ichki tozalanish, hayotiy quvvatning tiklanishi uchun fiziologik hordiq. (Pol Bregg)


4- mashq.O‘qing. Matnda qanday fikr ifoda etilgan. Tinish belgilarining qo’llanilish sababini tushuntiring.
Bolalar bog‘ida hayajonli manzaraning guvohi bo‘ldik: besh-olti yoshlar chamasidagi qizchaning onasi beriroqda turib chaqiribdi: «Muqaddas, tursang-chi, uyga ketamiz». Qizcha «Hozir, hozir», – deydi-yu, yerdan nimanidir shoshilib teradi. U terayotgan narsa non ushog‘i ekan. «Muqaddas, bularni boshqa odam to‘kib ketgan-ku!?»– dedi onasi. Qiz ajablanib qaradi: «Non yerga tushsa, uvol bo‘ladi. Katta buvim aytganlar». (M. Ulug‘ova)