O’quv darslik

Trombozlarni davolash va uni oldini olish uchun qo‘llaniladigan 
vositalar,
tromboflebit, miokard infarkti, mikrotsirkulyasiya buzilishi va 
tromemboliyalarni davolashda keng qo‘llaniladi. Bu guruh vositalari tromb xosil 
bo‘lishini turli bosqichlariga ta’sir ko‘rsatadi, jumladan:

trombotsitlar va eritrotsitlar agregatsiyasiga

fibrin iplarining xosil bo‘lishiga 

fibrinoliz jarayoniga

tomir devorining morfofunksional xolatiga

qonning ba’zi xossalariga ( qovushqoqlik, elastiklik) 

gemodinamikaga 
TROMBOTSITLAR AGREGATSIYASINI KAMAYTIRUVCHI 
VOSITALAR 
(
Antiagregantlar
) 
Organizmda 
tromboksan 
– prostatsiklin sistemasi trombotsitlar 
agregatsiyasini boshqaradi. Ikkalasi xam araxidon kislotasining xosilasi siklik 
endoperoksidlardan hosil bo‘ladi. Trombotsitlarda sintezlanadigan tromboksan 
A
2
(TX A
2
) ta’sirida, trombotsitlar agregatsiyasi ortadi va tomirlarning keskin 
torayishi (vazokonstriksiya) kuzatiladi. Turg‘un bo‘lmagan ( T
½
=30sek) 
tromboksanning trombotsitlar agregatsiyasini kuchaytirish ta’sir mexanizmi 
quyidagicha bo‘lishi mumkin: u tromboksan retseptorlariga ta’sir etib, 
fosfolipaza 
S 
faolligini oshiradi, xamda 
inozitol 1,4,5-trifosfat va 
diatsilglitsirolni hosil bo‘lishini kuchaytirib,trombotsitlarda Ca
++ 
miqdorini 

---

- 540 -
oshiadi. Tomir devoridagi kollagen, trombin, ADF, serotonin, PGE
2
, 
katexolaminlar 
ham, 
tromboksan 
kabi 
trombotsitlar 
agregatsiyasini
kuchaytiradi. Prostatsiklin (PGI
2
). Trombotsitlar agregatsiyasiga qarshilik 
qiladi, xamda tomirlarni kengaytiradi (vazodilyatatsiya). Katta miqdorlari
trombotsitlarning tomirlardagi kollagenlarga ta’sir etishiga to‘sqinlik qiladi.
Shu 
sababli 
prostatsiklin 
organizmda 
trombotsitlar 
agregatsiyasini
susaytiruvchi, eng faol birikma xisoblanadi.