|
Ichak
Orkali
so’rilis
Hhi,
%
Latent
Davr
Maksimal
Effekt rivojlanish
tezligi
Yuborilish tezligi
Kumulyastiy
aning
namoyon
bulishi
Prepa
rat
Ichga
yuborilga
nda
Vena
orkali
junatilga
nda
Ichga
yuborilgan
da
Vena
orkali
junatilga
nda
24 s.
Ichida
%
Qon
plazma
sidagi
miqdor
i
To'liq
chiqari
b
tashlani
shi
Digito
ksin
90-100
2 ch.
30-90
Min
12 ch.
4-12 ch. 7-10
8—9
kun
2-3
Xafta
va
undan
ko’prok
++++
Digo
ksin
50—8O 30 min -
2ch.
5-30
Min
6-8ch.
1-5 ch. 20- 30 34- ch.
2-7
kun
+ + +
Stro
fantin
2-5
Qo’llanil
maydi
5-10
Min
Qo'llanilm
aydi
30—90
Min
85—90 8 ch.
1-3
kun
+
1
Bu novogalen moddasi korglikongayam tegishli, uni ta’siri asosida
konvallyatoksin etadi.
Bu novogalen
modda bo’lgan korglikonga ham bog‘liq, bularning biri
konvallyatoksin xisoblanadi. Ta’sir davomiyligi bo’yicha quydagi tartibda
joylashtiriladi.Digitoksin>digoksin>stelanid>strofantin.
Angishvonagul
va
landish
preparatlari strofantinga nisbatan kam kumulyastiya qiladi.
Yurak glikozidlari preparatlari oshqozon-ichak traktidan bir xilda so’rilmaydi.
Lipofil bo’lgan digitoksin (90- 95%) va digoksin (50-80%),o’rtacha stelanid(20-
40%). Juda yomon so’riladigan va qisman o’zgarishga uchraydiganiga
strofantin(2-5%) kiradi. Ladesh glikozidlari hazm traktida ma’lum bir miqdorda
o’zgarishga uchraydi. Shuning uchun ham asosan angishvonagul preparatlarini
(digoksin) qo’llash maqsadga muvofiqdir. Baxorgi adonis
preparatlari ham ichga
qabul qilinadi.
Yurak glikozidlari so’rilgandan so’ng turli xil organlar va
to’qimalarda har xil tarqaladi. Yuborilgan dozani 1% ga yaqini yurakda
aniqlanadi. Shunga ko’ra yurak glikozidlarining asosiy yo’nalgan ta’siri bu gurux
- 377 -
dorivor moddalariga yurak to’qimalarining yuqori sezuvchanligi bilan
tushuntiriladi.
Yuborilgan glikozidlarning bir qismi plazmadagi Albumin bilan
bog‘lanadi (masalan digoksin 30-35%, strofantin 5%).
Yurak glikozidlari asosan jigarda biotransformastiyaga uchraydi.
Kimyoviy o’zgarishlarga uchrashining asosiy prinstiplari shundan iboratki,
bunda shakar molekulalari glikonlardan shakar bo’lmagan qism aglikon ta’sir
qiladi. Undan tashqari ularning gidroksillanishi va qisman konyugatlar xosil
bo’lishi kuzatiladi.
Yurak glikozidlari va ularning maxsulotlari asosan buyraklar orqali hamda o’t
orqali ajraladi. Buyraklar patalogiyasida yurak glikozidlarining ta’sir davomiyligi
oshadi
Digitoksin metabolitlar va konyugatlar ko’rinishida ajratiladi. Digoksinning faqat
ko’p bo’lmagan qismi kimyoviy o’zgarishlarga uchraydi.Strofantin o’zgarmagan
xolda ajratiladi.
Yurak glikozidlari asosan o’tkir va surinkali yurak etishmovchiligida
qo’llaniladi. O’tkir yurak etishmovchiligida yurak glikozidlarini qisqa latent
davri
bilan
yuboriladi
(strofantin,
korglikon).
Surinkali
yurak
etishmovchiligida asosiy preparat bo’lib digoksin hisoblanadi. Bazida
glikozidlar yurak aritmiyalarida ham buyiriladi. (hilpillovchi aritmiya,
paroksizmal taxikardiyada).
Ko’rsatilgan aritmiyalarda glikozidlarning ta’siri adashgan nervning tonusini
oshishi va yurakning o’tkazuvchi sestemasida qo’zg‘alishlarning kamayishi
bilan bog‘liq bo’ladi.
Yurak glikozidlari ko’pincha ichishga (angishvona gul, marvarid gul
preparatlari), vena ichiga (strofantin, digoksin, silanit, korglekon).Bazida
mushak orasiga va rektal yo’l bilan yuboriladi. Teri ostiga ineksiya qilish
maqsadga muvofiq emas chunki ular turli xil reaksiyalar-yuborilgan soxada
- 378 -
qizarish va absesslarga sabab bo’lishi mumin.
Yurak glikozidlarini qabul qilishga qarshi ko’rsatmalarga: to’liq bo’lmagan
bo’lmacha-qorincha bloki, yaqqol bradikardiya o’tkiri nfekstion miokardit
kiradi. Extiyotkorlik bilan yurak glikozidlarini gipokolemiya xolatida kaliy
bilan qo’llash kerak. Buqonz ardobida Kalstiy ionlarining ko’p miqdorda
saqlanishi, yurak glikozidlariga miokard sezuvchanligining oshib ketishi bilan
bog‘liq bo’lib, bunga bog‘liq xolda ushba preparatlarning toksik ta’siri oshib
ketishi mumkin. Analogik shakilda yurak glikozidlarining o’zgarishi kaliy
ionlarining miqdori kamayib ketganda kuzatiladi.
Toksik xolatlar yurak glikozidlaring dozasi oshirib yuborilgan xolarda
kuzatiladi. Ko’p xollarda bu yaqqol kumlyastiyaga ega bo’lga angishvona gul
preparatlari qo’llanilganda kuzatiladi.Angishvona gul preparatlari tufayli kelib
chiqqan intoksikastiya kordial va ekstrakordial uzulishlar bilan kechadi. Bunda
turli xil aritmiyalar, bo’lakli umumiy bo’lmacha-qorincha bloke rivojlanadi.
Ko’p xollarda o’lim sababchisi-qorinchalar hilpillashi xisoblanadi.
Boshqa sistemalar tomonidan ko’rishning pasayishi (rang ko’rinishini ham),
xolsizlik, mushaklar xolsizligi, despeptik o’zgarishlar (ko’ngil aynishi, qayt
qilish, diarealar), psixik buzulishlar (qo’zg‘alishlar galyustinastiyalar), bosh
og‘rig‘i teri toshmalari kuzatiladi.
Digitalis o’ti prepartlari va boshka yurak glikozidlardan zaxarlanishni davolash
birinchi navbatda yurak vazifalaridagi yomon uzgarishlarni yukatishga
karatilgan. Bu preparatlarni bekor qilganda yoki mikdorini kamaytirganda,
ularning
fiziologik
antagonistlari
ishlatiladi.
Yurak
glikozidlari
kardiomiostitlarda kaliy ionlarining mikdorini kamaytirishini xisobga olgan
xolda, kaliy preparatlarini kullash tavsiya etiladi(kaliy xlorid,kaliy normin va b.).
Ularni ichishga yoki vena ichiga shunday mikdorda yuboriladiki,kon
- 379 -
zardobidagi odatdagi kaliyning mikdoridan oshib ketmasligi uchun. Kaliy
preparatlari glikozidlarning yurakka toksik tasirini ogoxlantirish uchun
qo’llaniladi, asosan yurak qisqarish ritmining buzilishlarida. Xuddi shu
maksadda magniy preparatlari buyuriladi (magniy orotat),shuningdek panangin(u
uz tarkibida kaliy asparaginat va magniy asparaginat saqlaydi) va unga tarkibi
bo’yicha analog bo’lgan tabletkalari «Asparkam». Shuningdek panangin va
asparkam vena ichiga yuborish uchun ampulalarda ham ishlab chiqariladi. Shuni
xisobga olish kerakki qonda kaliy ionlari konstentrastiyasini kamaytiruvchi
moddalar(siydik
xaydovchilar,kortikosteroidlar)
yurak
glikozidlarining
kardiotoksik tasirini yuzaga chiqaradi.
Aritmiyalarda
aritmiyalarga
qarshi
tasir
ko’rsatuvchi
difenin,
lidokain,amiodaronlar ishlatiladi. Yurak oldi-qorincha blokida adashgan nervni
yurakka tasirini chetlatish uchun atropin buyuriladi.
Yurak glikozidlarining intoksikastiyalarida monoklonal antitelolarni xam
qo’llash mumkin. Chunki digoksin antidoti bulgan Digoxinimmunefab(Digibind)
preparati xam shulardan biri.
Bazi o’zining molekulasida sulfgidril guruxini tutuvchi unitiol xam yurak
glikozidlari intoksikastiyalarida musbat samaraga egadirlar. Miokard xujayrasini
yurak glikozidlar ingibirlanishi transport ATFazani reaktivlanishi sabab buladi.
Birok uni kamdan-kam kullaniladi.
Yurak glikozidlari tasirini amalga oshishida kalstiy ionlarining roli kattaligi
sababli kon zardobida kalstiy ionlarini mikdorini kamaytiruvchi yoki ularni
bog‘lovchi
preparatlarni
qo’llash
tavsiya
etiladi.
Bu
xususiyatga
etilendiamintetrasirka kislotanin dinatriyli tuzi ega(EDTAdinatriyli tuzi, edetat
dinatriy,trilon B) va shuningdek stitratlar xam.
Pananginda kaliy ionlari(0,158g kaliy asparaginat 1 tab.) mikdorini
xisobga olgan xolda va Asparkam(0,175g kaliy 1 tab.) tabletkalari xam
odatdagi dozada yurak glikozidlarining toksik tasirini bartaraf etishga
etarli emas. Kaliy-normin1tabletkasi 1g kaliy xlorid saklaydi.
- 380 -
Do'stlaringiz bilan baham: |
