O’quv darslik

REZORBTIV TA'SIR UCHUN QO‘LLANILADIGAN SULFANIL-
AMIDLAR 
Bu guruh preparatlari me'da-ichak traktidan tez va to‘liq so‘riladilar. Qon 
tarkibidagi albuminlar bilan sulfanilamidlar qisman bog‘lanadilar. Barcha 
to‘qimalarda taqsimlanadilar shu jumladan gematoensefalitik to‘siq, yo‘ldosh-
dan o‘tadilar. Tanadagi seroz bo‘shliqlarda yig‘iladilar. Organizmda 
sulfanilamidlarni asosiy o‘zgarish yo‘li bu atsetillanish (N
4 
bo‘yicha) bo‘lib, u 
jigarda kechadi. Bunda xosil bo‘ladigan birikmalarning antibakterial faolligi 
bo‘lmaydi. Ba'zi atsetillangan hosilalar sulfanilamidlarga nisbatan yomonroq 
eriydilar va peshobda kristallar hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladilar (kristalluriya). 
Har-xil preparatlarni atsetillanish formasi turlicha. Urosulfan, sulfatsil-natriy, 
etazol eng kam atsetillanadi. Sulfanilamidlar va ularning metabolitlari asosan 

---

- 870 -
buyrak 
orqali 
filtratsiyalanib 
ajratiladi. 
Sulfanilamidlarning 
ba'zilari 
reabsorbsiyaga uchraydi. Juda oz miqdorda ichak, ter va so‘lak bezlari orqali 
ajratiladi. Rezorbtiv ta'siri uchun qo‘llaniladigan sulfanilamidlar antibakterial 
ta'sirning davomiyliligi bilan ajratilgan. Ta'sir davomiyligi o‘rtacha preparatlar 
yaxshi so‘riladilar va nisbatan tez ajraladilar. Enteral kiritilgandan keyin qon 
zardobida ularning maksimal konsentratsiyalari 2-3 soatdan keyin hosil bo‘ladi. 
Bakteriostatik konsentratsiyasi saqlanib turishi uchun ularni har 4-6 soatda 
beriladi. Ta'sir davomligi o‘rtacha bo‘lgan sulfanilamidlardan sulfadimezin 
(sulfametazin), etazol (sulfaetiltiodiazol), sulfazin (sulfadiazin), urosulfan 
(sulfokarbamid) eng ko‘p qo‘llaniladi. Bu guruhga streptotsid (oq streptotsid, 
sulfanilamid) ham mansub. Ammo hozirgi vaqtda streptotsid deyarli 
qo‘llanilmaydi, chunki u kuchsiz va boshqa sulfanilamidlarga nisbatan ko‘proq 
nohush ta'sirlar chaqiradi. Davomli ta'sirga ega bo‘lgan preparatlarga 
sulfapiridazin 
(sulfometoksipiridazin, 
spofadazin) 
va 
sulfadimetoksin 
(madribon, madroksin).