O’quv darslik

Ifodalanishi 
Retseptda yozilishi 
O‘qilishi 
1 
1,0 
1 gramm 
10
1
0,1 
1 detsigramm 
100
1
0,01 
1 santigramm 
1000
1
0,001 
1 milligramm 
10000
1
0,0001 
1 detsimilligramm 
100000
1
0,00001 
1 santimilligramm 
1000000
1
0,000001 
1 mikrogramm 
yoki gamma 
 
RETSEPTNING UMUMIY TUZILISHI VA AHAMIYATI 
Retsept
– vrachning dorixonaga dori tayyorlash to‘g‘risidagi yozma 
murojaati bo‘lib, bunda bemor doridan qanday qilib foydalanishi kerakligi 
haqida ma’lumot ham beriladi. Retsept tibbiy va yuridik jihatdan muhim xujjat 
bo‘lib, dorixonalardan ko‘pchilik dorilarni olish uchun yagona asos bo‘lib 
xizmat qiladi.
Retseptlar ma’lum qoidalarga rioya qilingan holda yoziladi. Hozirda 
mamlakatimizda retsept yozish qonun-qoidalari O‘zbekiston Respublikasi 
Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan 2010 yil18 iyunda qabul qilingan 
“Davolash-profilaktika muassasalarida dori vositalarini tayinlash hamda 
bemorning dori vositalarini qabul qilish, saqlash va qo‘llash tartibi, shuningdek 

---

- 80 -
dorixona muassasalari tomonidan aholiga dori vositalarini resept asosida berish 
to‘g‘risidagi Nizomni tasdiqlash haqida”gi 191-sonli buyrug‘i (2010 yil 29 
iyunda 2118-son bilan O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida ro‘yxatdan 
o‘tgan) da o‘z aksini topgan.
Mazkur buyruqqa asosan barcha davolash-profilaktika muassasalarida 
bemorlarga dori vositalarini tayinlash tashxis va davolash standartlari asosida bir 
martalik, kunlik va kurslik dozalarini aniqlash orqali kasallikning og‘irligi va 
xususiyatiga hamda bemorning yoshini hisobga olgan holda davolovchi shifokor 
tomonidan amalga oshiriladi. 
Bemorga tayinlangan dori vositalari (dori vositalarining nomi, bir kunlik 
dozasi, qabul qilish yoki kiritish usuli, miqdori, davomiyligi va b.) uning tibbiy 
hujjatlari (kasallik tarixi va b.)da qayd qilinadi va bevosita davolovchi shifokor 
tomonidan imzolanadi. 
Davolash-profilaktika muassasasining davolovchi shifokori tomonidan dori 
vositalari retsept asosida tayinlanganda, retseptda shifokorning farmatsevt 
xodimga dori vositasining tarkibi, dori shaklining nomi va dorini tayyorlash 
hamda berish to‘g‘risidagi yozma ko‘rsatmasi lotin tilida yoziladi. Lotincha 
tekst retsept blankida 
Rp.:
belgisi bilan boshlanadi, bu – 
Recipe
(ol) ma’nosini 
bildiradi. Undan keyin dorilarning nomi asosan qaratqich kelishigida yoziladi. 
Har bir modda nomining o‘ng tomonida uning miqdori ko‘rsatiladi. Retseptda 
suyuq dori moddalar miqdori millilitrlar (ml) hisobida, yumshoq va qattiq dori 
moddalar esa grammlar hisobida belgilanadi (masalan: 1,0; 0,1; 0,01). Agarda 
preparat tomchilarda dozalanadigan bo‘lsa, u holda tomchilarning miqdori 
gtts.
(
guttas 
– tomchi) so‘zidan keyin rim raqamlari bilan belgilanadi, masalan: 
gtts 
V.
Agarda preparatning dozasi ta’sir birliklarida yoki xalqaro birliklarda 
o‘lchanadigan bo‘lsa, u holda retseptda og‘irlik va hajm birliklari o‘rniga ta’sir 
birliklari yoki xalqaro birliklar soni yoziladi (500.000 TB yoki XB). Agarda bir 
nechta dori moddasining dozasi bir xil bo‘lsa, u holda Moddalarning o‘lchami 
oxirgisining nomidan keyin bir marta 
āā 
(
ana
– teng miqdorda) so‘zidan keyin 

---

- 81 -
yoziladi. Retseptning lotincha matni hamisha 
S.
belgisi bilan tugallanadi. 
Buning ma’nosi 
Signa 
(belgila, tushuntir) demakdir. Bundan keyin bemor uchun 
doridan qanday foydalanishi to‘g‘risidagi yo‘l-yo‘riqlar ko‘rsatilgan o‘zbek yoki 
rus tilidagi