O’quv darslik

1 rasm 
Peshob 
kislotasini 
buyrak 
orqaliajratilish 
printsipi 
va 
urikozurik 
vositalarning ta’sir makoni. 1-filtratsiya; 2,4-reabsorbtsiya; 3-sekretsiya
Peshob kislotasini ajralishini osonlashtiruvchi preparatlarni 
urikozurik vositalar
deb 
ataladi. Ularga anturan, etamid, probenetsid, benzbromaronlar tegishli . Ularni podagrani 
oldini olish uchun qo’llaniladi 
Sulfinpirazon (anturan) pirazolin unumi bo’lib tuzilishi bo’yicha butadionga 
o’xshash. Katta dozalarda buyrakning proksimal naychalarida peshob kislotasining 
reabsorbtsiyasini susaytirib uni peshob tarkibida ajralishini oshiradi. Kichik dozalarda 
peshob kislotasining sekretsiyasini kamaytirib uni organizmda ushlanishiga olib keladi. 
Buyrak orqali benzilpenitsillinni ajralishini ham kamaytiradi 

---

- 732 -
Etamid ham benzoy kislotasining xosilasiga mansubdir. Tuzilishi 
bo’yicha probenetsidga o’xshash. Ichakdan yaxshi so’riladi. Bemorlar yaxshi 
qabul qiladilar. Dispeptik o’zgarishlar, peshobda uratlarni cho’kmaga tushishi va 
konkrementlar xosil bo’lishi mumkin.
Benzbromaron (normurat, xipurik) samarador urikozurik vositadir. U 
proksimal naychalarda peshob kislotasini reabsorbtsiyasini susaytiradi. Bundan 
tashqari purin asoslarini sintezini kamaytiradi va peshobdan siydik kislotasini 
so’rilishini kamaytiradi. Ovqat xazm qilish traktidan to’liq so’riladi. Bemorlar 
yaxshi qabul qiladilar. Ba’zi bemorlarda diareya va qichishadigan toshmalar 
kuzatiladi.
Podagraga qarshi dori sifatida ba’zan urodan qo’llaniladi. Ushbu 
murakkab (imperazin va litiy tuzlari) sochmaning tarkibiy qismlari peshob 
kislotasi bilan oson eruvchan birikmalar xosil qiladilar va bu organizmdan 
peshob kislotasini ajralishiga imkon beradi. 
Organizmda peshob kislotasining xosi bo’lishini susaytiruvchi vositalarga 
allo-purinol (milurit) mansubdir.U tuzilishi bo’yicha gipoksantinning 
analogidir. Organizmda alloksantinga aylanadi va u peshob kislotasi xosil 
bo’lishiga to’sqinlik qiladi, ammo faolligi bo’yicha allopurinoldan 
kuchsizroqdir. Ikkala birikmaning ta’sir mexanizmini ularni ksantinoksidaza 
faolligini susaytirishi va shu tufayli gipoksantin va ksantindan peshob 
kislotasini xosil bo’lishiga to’sqinlik qilishlari bilan tushuntiriladi (1-rasmga 
qarang). Allopurinol ta’sirida peshob bilan peshob kislotasi o’rniga oson 
eruvchan gipoksantin va ksantin ajraladi.
Allopurinol 
ichakdan 
tez so’riladi. Qon zardobida maksimal 
kontsentratsiyasi 1-2 soat orasida kuzatiladi. Qon zardobida peshob kislotasining
miqdori 7-10 kundan keyin normallashadi. Uni to’qimalarda to’planib qolgan 
cho’kmalarining so’rilib ketishi bir necha oylardan keyin kuzatiladi. Allopurinol 
va uning metabolitlari buyrak orqali ajraladi. Allopurinolni so’rilmagan 20 %
ichak orqali ajraladi. Preparatni bemorlar yaxshi qabul qilishadilar. Terida 

---

- 733 -
allergikreaktsiyalar, dispepsiya, podagrani kuchayishin mumkin, kamdan kam 
xollarda anemiya kuzatiladi.