O’quv darslik

rasm.
Kortikosteroid gormonlarning xujayra ichidagi retseptorlari bilan 
ta'sirining chizmasi. 
Gipotalamus va gipofiz gormonlari preparatlari. 
Gipofiz 3 ta: oldingi, orqa va kamroq namoyon bo‘lgan o‘rta bo‘laklardan 
iborat. Oldingi va o‘rta bo‘laklari bez hujayralaridan iborat bo‘lib, 
“adenogipofiz” nomi bilan jamlangan. Oldingi bo‘laklari adrenokortikotrop, 
somatotrop, tireotrop, follikul rag‘batlantiruvchi, lyuteinizatsiyalovchi va 
laktotrop gormonlar ajratadi (1- jadval). Ularni hosil bo‘lishi va ajralishi maxsus 
gormonlar ajralishni (rilizing
1
) rag‘batlantiruvchi va susaytiruvchi omillar bilan 
boshqariladi (2- jadval). O‘rta bo‘lagi ba'zi sut emizuvchilarda melanotsidlarni 
rag‘batlantiruvchi gormonlar (α, β, γ )ni ajratadi va u ham gipotalamus 
nazoratidadir. 
______________________________________ 
1
Inglizchada to release- ozod qilish, ajratish. 
 1-jadval.
Gipofizning oldingi va orqa bo‘laklari gormonlari, ularning 
preparatlari va
kortikosteroid 
molekulasi 
Kortikosteroid gormonlarning xujayra ichi retseptorlari bilan o’zaro ta’sir 
mexanizmi 
GSK – kortikosteroid bog’lovchi globulin 
AR – aktivlangan retseptor 
retseptor 
sitoplazma 
GSK 
Effekt 
Oqsil sintezi 
iRNK 
Yadro
DNK 
AR 
Plazmatik membrana 

---

- 551 -
ularni o‘rniga qo‘llanuvchilar. 
Gormo
n 
Gipofiz bo‘lagi 
Gipofiz gormonlari preparatlari va 
ular o‘rniga qo‘llanuvchilar 
1 
2 
3 
oldingi 
Adrenokortikotrop 
gormoni 
(AKTG, kartikotropin) 
Somatrop gormoni (o‘sish gormoni; 
somatotropin) 
Tirsotrop gormon (tirotropin) 
Laktotrop 
gormon 
(prolaktin, 
laktotropin, mamotropin) 
Gonatotrop gormonlar 
Follikulani 
rag‘batlantiruvchi 
gormon (follitropin) 
Lyuteinlashtiruvchi 
gormon 
(lyutropin) 
Kortikotropin 
Kozintropin 
Somatotropin 
Somatren 
Tirotropin 
Laktin 
Menapauza 
gonadotropini 
(menatropinlar) 
Xorionik gonadotropin (prolan) 
Orqa 
Oksitotsin 
Vazopressin 
(antidiuritik gormon) 
Oksitotsin 
Vazopressin 
Desmopressin 
Lipressin 
Felipressin 
Pituitrin 
Adiurekrin