O’quv darslik

Noxush ta’sirlari:
ba’zan og‘izni qurishi, uyquchanlik, taxikardiya, 
gipotoniya, davomli qo‘llanilganda-parkinsonizm belgilari rivojlanadi. 
Etaperazin, triftazin, galoperidol qusishni boshlovchi sohasidagi dofamin 
retseptorlarini bloklab, qayt qilishni to‘xtatadilar. 
Shu sababdan ushbu 3 la preparat qayt qilishni boshlovchi sohani 
qo‘zg‘atib, qusishni rivojlantiruvchi vositalar (angishivonagul glikozidlari, 

---

- 494 -
apomorfin va boshqalar) ta’sirini bartaraf etadilar. Bundan tashqari 
operatsiyadan 
keyingi 
davrda, 
nurlanish 
xastaligi 
va 
homiladorlik 
toksikozlaridagi qayt qilishni ham daf etadilar. Lekin «chayqalish» tufayli 
yuzaga keluvchi qusishda ular samara bermaydilar.
ONDANSETRON 
(zofran) – markaziy va periferik nerv sistemasidagi 5 - 
NT
3
serotonin retseptorlarini bloklovchi qusishga qarshi vosita. 
Ta’sir mexanizmi:
periferik to‘qimalarda adashgan nervning serotoninga 
sezgir retseptorlariga, serotoninning faollashtiruvchi ta’sirini bartaraf etadi. 
MNS da esa qayt qilish markazi bilan bog‘liq adashgan nerv oxirlaridagi 5 - 
NT
3
retseptorlarining presinaptik membranasini bloklaydi. Ushbu preparat 
asosan havfli o‘smalarni ximioterapiyasi va nurlanish xastaligida yuzaga 
keluvchi qusishni oldini olish va bartaraf etishda qo‘llaniladi. Parenteral va 
enteral yo‘l bilan kiritiladi. Metoklopramiddan dofamin retseptorlarini 
bloklamaganligi va shu tufayli ekstrapiramid sistemasi tomonidan o‘zgarishlar 
chaqirmasligi bilan farq qiladi.
Noxush ta’siri:
kamdan-kam hollarda bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, 
qabziyat chaqiradi. 
TROPISETRON (navoban)
– 5 NT
3
- seronin retseptorlarini bloklaydi. 
MITdan tez so‘riladi. Ta’siri taxminan 1 kun davom etadi. Asosan havfli 
o‘simtalar ximioterapiyasida qayt qilishga qarshi vosita sifatida qo‘llaniladi.