O’quv darslik

apomorfin gidroxlorid
. 
2.
Bilvosita yoki reflektor yo‘l bilan qayt qildiruvchi vositalar 
mis sulfat, rux 
sulfat, ipekakuana ildizi , termopsis -afsonak o‘ti preparatlari
. 
Angishivona gul (digitalis) preparatlari va havfli o‘smalarni davolashda 
qo‘llaniladigan-antiblastom vositalar (masalan: 
xlor etilaminlar
) ham, qayt 
qilishga apomorfin kabi ta’sir etadilar.
Bilvosita-reflektor qayt qilishni qo‘zg‘atuvchi vositalar ichilganda me’da 
retseptorlarini qo‘zg‘atib, qayt qildiradilar, lekin qonga so‘rilgach trigger zonaga 
ham bevosita ta’sir etadilar. Jumladan, termopsis va ipekakuana preparatlari 
shunday ta’sir ko‘rsatadilar. Lekin bu ikki preparat qayt qilish vositasi sifatida 
ishlatilmaydi, chunki ularni qabul qilingach, uzoq vaqt ko‘ngil aynash davri 
bo‘ladi. Ammo ana shu davrda reflektor yo‘l bilan bronx bezlarining 
sekretsiyasi va hilpillovchi epiteliyning harakati ortib ketadi, balg‘am hajmi 
ortadi, qovushqoqligi susayadi va ajralishi osonlashadi. SHu tufayli ular balg‘am 
ko‘chiruvchi vosita sifatida qo‘llaniladi. Mis sulfat va rux sulfat faqat periferik 

---

- 492 -
reflektor ta’siriga ega. Veratrum alkaloidlarning qayt qilishga ta’sir mexanizmi 
o‘zgacha. Ular adashgan nerv tugunli gangliyasini (g.nodozum) qo‘zg‘atib, qayt 
qilishni rivojlantiradilar. Qayt qildiruvchi vositalar kam qo‘llaniladi. Jumladan, 
ba’zi sabablarga ko‘ra me’dani chayish mumkin bo‘lmagan holatlarda, asosan 
apomorfin qo‘llaniladi. Ushbu pereparat alkogolizmni davolashda, salbiy refleks 
yaratishda ham qo‘llaniladi. Lekin kuchli kislotalar va ishqorlar bilan 
zaharlanganda ( me’daning kimyoviy kuyishi bo‘lganda) me’da va 12-barmoqli 
ichak yarasida, o‘pkadan qon ketishi mumkin bo‘lgan xastaliklarda va yurakning 
og‘ir xastaliklarida, qayt qildiruvchi vositalarni qo‘llash mumkin emas. Qusish 
markazini falajlovchi vositalar bilan zaharlanganda (masalan: narkoz vositalari) 
apomorfin samara bermaydi.