O’quv darslik

ANOREKSIGEN VOSITALAR. 
(an – bartaraf etish, orexis - ishtaha). 
Bu guruh vositalari asosan alimentar semizlikda qo‘llaniladi. Semizlik 
ko‘pgina xastaliklar – patologiyalarni kechishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, chunki 
unda modda almashinuvi va yurak tomir sistemasi buziladi. Semizlikni bartaraf 
etishning eng samarador usuli bu ovqat iste’mol qilishni cheklashdir. Lekin buni 
amalga oshirishga ochlik hissi to‘g‘onoq bo‘ladi. Ana o‘sha og‘ir kechuvchi 
ochlik hissini bartaraf etish uchun anoreksigen vositalar qo‘llaniladi.
FENAMIN
– markaziy va periferik adrenomimetik xossasiga ega 
bo‘lganligidan, to‘qlik markazini qo‘zg‘atib ochlik hissini susaytiradi. Lekin 

---

- 480 -
fenamin kuchli psixostimulyator bo‘lganligi sababli uyqusizlik, bezovtalanish, 
taxikardiya va qon bosimini oshiradi. Bu bilan bir qatorda unga tobelik 
rivojlanadi, chunki eyforiya chaqiradi. SHu sababdan bu dorini anoreksigen 
vosita sifatida qo‘llash mumkin emas. Lekin fenaminning unumlari sintezlangan 
bo‘lib, ular ko‘proq tanlab anoreksigen ta’sir ko‘rsatadilar.
FEPRANON 
– fenaminga nisbatan MNSga kuchsizroq ta’sir ko‘rsatadi 
(qo‘zg‘atadi). Periferik adrenergik strukturalarga kamroq ta’sir etadi.
Qo‘llanilishi
: alimentar semirish, adepozogenital distrofiya, gipoterioz va 
boshqa turdagi semizliklarda. Fepranon bilan davolash quvvati past bo‘lgan 
parxez va ochlik kunlarini o‘tkazish bilan birgalikda olib boriladi. Bemorlar 
fepranonni yaxshi qabul qiladilar. Davolash 1,5-2 oy davom etadi. 
Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar
: yuqori darajadagi xafaqon 
xastaligi (GB), kuchli darajada miya va koronar qon aylanishining buzilishi, 
miokard infarkti, tireotoksikoz, glaukoma, gipofiz va buyrak usti bezining xavfli 
o‘smalari, qandli diabet, psixozlar, tutqanoq xastaligi, uyquning buzilishlari. 
Fepranonni MAO ingibitrollari nialamid bilan birga qo‘llash mumkin emas. 
DEZOPIMON
– fepranonga o‘xshash. Anoreksigen ta’siri MNS ni kuchli 
qo‘zg‘atmay yuzaga chiqadi, qon bosimini kuchsiz darajada oshiradi.