O’quv darslik

Yurak hujayralari avtomatizmi mazkur guruhdagi aritmiyaga qarshi 

---

- 390 -
vositalar ta’siri ostida pasayadi
. Bu asosan diastolitik depolyarizastiya 
kengayishi va qo’zg‘aluvchanlik oshishi bilan bog‘liq bo’ladi. Bularning 
barchasi yurakning tabiiy ritmi faollashishiga to’siq qo’yadi va qo’zg‘atishning 
ektopik o’choqlari paydo bo’lishiga yo’l qo’ymaydi. 
Ko’plab aritmiyaga qarshi vositalar masalan xinidin, novokainamid,
o’tkazuvchanlikni kamaytiradi. Bu tezkor depolyarizastiya tezligi kamayishi (faza 
0) va umuman depolyarizastiya-repolyarizastiya jarayoni sekinlashishiga olib 
keladi. EKG da
P-Q
oraliq cho’zilishi va qorincha majmuasi kengayishi bilan 
o’tkazuvchanlik pasayishi aks etadi. O’tkazuvchanlik siqilishining ijobiy ta’siri 
yurak bo’lmasi taxiaritmiyasida namoyon bo’ladi. 
O’tkazuvchanlikni yo’qotish qobiliyati takroriy kirish mexanizmi bo’yicha 
rivojlanayotgan aritmiyaga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Bunday holatda bir tomonlama 
blok ikki tomonlamaga o’zgaradi ( rasm. 14.5). 
Shuningdek muhim parametr samarali refrakter davr hisoblanadi
. 
Ko’plab 
aritmiyaga qarshi preparatlar ta’siri ostida (xinidin, xinidinga o’xshash vositalar)
u oshadi. Odatda bu ta’sir harakat potenstiali davomiyligi oshishi bilan bog‘liq 
bo’ladi. Ko’rinib turibdiki, samarali refrakter davr cho’zilishi tarqatiluvchi stimul 
chastotasini cheklaydi. 
Qo’zg‘aluvchanlikni ko’p preparatlar kamaytiradi
. 
Aritmiyaga qarshi vositalardan foydalanganda ulardan ko’pchiligi miokardni 
qisqaruvchanligini kamaytiradi. Miokardning qisqaruvchanligini kamayishi 
yurakning funkstional faoliyatiga, ayniqsa yurak etishmovchiligida salbiy ta’sir 
ko’rsatadi. 
Aritmiyaga qarshi vositalarning karditrop ta’sirini baholashda adashgan 
nerv va simpatik nervlar orqali amalga oshuvchi ekstrakardial ta’sir 
o’zgarishini hisobga olish mumkin emas. Ma’lumki adashgan nervlardan 
yurakka impulslar o’tishini pasayishi (m-xolinoblokator ta’siriga ko’ra) sinus 
ritmini oshiradi, yurak bo’lmacha va qorincha tugunida o’tkazuvchanlikni 
yaxshilaydi va uning refrakter davrini qisqartiradi. Ayniqsa agar gap xinidin va 
bir qator xinidinga o’xshash moddalar to’g‘risida ketsa bunda ularning 

---

- 391 -
vagolitik ta’siri bu moddalarning aritmiyaga qarshi ta’sirini ta’minlovchi 
yurakdagi ta’sirini kuchsizlantiradi. Adrenergik innervastiyadan ion kanallarini 
berkituvchi guruhlaridan alohida aritmiyaga qarshi vositalarning ta’siri bunda 
kam aks etadi va asosan aritmiyaga qarshi ta’sir ko’rinmaydi yoki u kam 
bo’ladi.
Shunday qilib aritmiyaga qarshi vositalar ta’siri nafaqat ion kanallariga 
kardiomistitlarning bevosita ta’siri balki ularning efferent innervastiyasi 
o’zgarishi bilan ham bog‘liq.