O’quv darslik

ANTIARITMIK VOSITALAR 
14.1.
Miokardning ritmi faolligi yurak ritmi va o’tkazish tizimi holati, 
miokard bioximizmi, uning qon ta’minoti va boshqa omillarga bog‘liq. 
Shuningdek neyrogen va gumoral ekstrakardial ta’sir ham muhim ahamiyatga 
ega. Bu murakkab tizimning alohida bo’g‘inlaridagi buzilishlar yurak ritmining 
patologik o’zgarishlariga olib kelishi mumkin . 
14.2.
Yurak aritmiyasining sabablari ko’p. Ular miokard ishemiyasi, yurak 
porogi, elektrolit buzilishlar, kislota asos holati o’zgarishi, kimyoviy moddalar 

---

- 384 -
intoksikastiyasi, yurak innervastiyasi buzilishi, endokrin va yuqumli kasalliklar 
bilan bog‘liq . 
14.3.
Yurak qisqarishi ritmining buzilishi avtomatizm va yurakning o’tkazish 
tizimi hamda mushak kataklari o’tkazuvchanligi o’zgarishi bilan asoslanadi 
(rasm. 14.3). 
14.4.
Avtomatizmning patologik o’zgarishlari ritmning fiziologik darajasidagi 
impulslar generastiyasi buzilishi yoki ritmning ektopik urishi paydo bo’lishi bilan 
bog‘liq (sinoatrial tugun va sinus bo’lmachali tugun asosiy hisoblanadi ). 
Ritmning ektopik urishi va razryadlar chastotasining ko’tarilishi elektrofiziologik 
tarzda diastolik depolyarizastiya tezligini oshishi, tinch membrana salohiyati 
pasayishi, faoliyat salohiyati pasayishi bilan bog‘liq (rasm 14.4.), membrana 
tinchlik potenstialini pasayishi (maksimal diastolik potenstial; elektromanfiy 
potenstial hosil bo’ladi) va bo’sag‘a potenstialini kamayishi (bo’sag‘a 
elektromanfiy 
tomonga 
suriladi). 
Ko’rsatilgan o’zgarishlar 
aritmiya 
rivojlanishiga xos bo’ladi. 
14.5.
O’tkazuvchanlikning buzilishi yurakning o’tkazish tizimidagi o’tkazish 
blokining turli darajalarida namoyon bo’ladi. O’tkazuvchanlik to’g‘rasmida 
faoliyat salohiyati amplitudasi o’sish tezligi bo’yicha fikr bo’ldirish mumkin 
(faza 0). O’tkazuvchanlik pasayganda sistologik depolyarizastiya tezligi- - faza 0 
(V
max
) - kamayadi (harakat potenstiali ta’siri maksimal miqdorda erishiladi). 
EKG da yurak bo’lmasi tugunidagi o’tkazuvchanlik buzilishi 
P-R oraliq oshishi,
qorinchalar ichi davomiyligi 
- 
QRST. 
Funkstional blok bir tomonlama bo’lishi 
mumkin (rasm. 14.5), 
bunday holatda aritmiya qayta kirish mexanizmi 
bo’yicha rivojlanadi (yoki qaytar qo’zg‘alish). Shunday yo’l bilan yurak bo’lmasi 
va qorinchalar aritmiyasi paydo bo’lishi mumkin. 
14.6.
Aritmiya rivojlanishi uchun samarali refrakter davr miqdori muhim 
ahamiyatga ega 
2
. U kamayganda ekstrasistola va ko’plab xususiy stimullar 
ko’tariladi. Bu ko’pincha

---

- 385 -
Rasm. Sun’iy chaqirilgan avtomatizmda xinidin sulfatni ajratilgan Purkine 
tolasini harakat potenstialigata’siri (sxema). 
SRD - samarali refrakter davr;
0-4 -
harakat potenstial fazalari: 
0 -tez
depolyarizastiya; 
1-3 –
repolyarizastiya fazalari;
4 -
sekin (diastolik) 
depolyarizastiya. 
Rasm. 14.5. Qayta kirish mexanizmi bo’yicha aritmiyani hosil bo’lishi (b), 
davolash prinstiplari (v, g). 
Repolyarizastiya fazasining qisqarishiga (fazalar 2 va 3) va xarakat 
potenstialini davomiyligiga mos ravishda. EKG da 
Q-T oraliq kamayishi 
kuzatiladi. 
Ammo shuni hisobga olish kerakki yurak qisqarishi ritmi buzilishi 
nafaqat bevosita miokard va o’tkazuvchi tizim funkstional holati balki 
yurakning adrenergik va xolinergik innervastiyasi o’zgarishi bilan ham bog‘liq
Yurak 
adrenoresteptorlarining 
neyrogen 
qo’zg‘alishi 
diastolik 
depolyarizastiyani tezlashtiradi (faza 4), ritm tezlashishiga olib keladi. 
Sinussimon yurak bo’lmasi va yurak bo’lmasi-oshqozon uzelidagi 
o’tkazuvchanlik yaxshilanadi. Repolyarizastiya va ta’sir salohiyati 
davomiyligi qisqaradi. Qondagi aylanuvchi katexolaminlar bo’lishi ham 
muhim ahamiyatga ega, ortiqcha konstentrastiya aritmiyaga olib kelishi