O’quv darslik

markaziy 
xolinolitiklar
deb nomlanadi.
Bu moddalar markaziy xolinoresteptorlarni falajlaganligi tufayli, bazal 
gangliyalarda xolinergik ta’sirlarni susaytiradi.
Astetilxolinni sinteziga, ajralib chiqishiga, gidroliziga ta’sir qilmaydi.
Shunday preparatlardan keng qo’llaniluvchi preparat stiklodol (artan, 
trigeksifenidil gidroxlorid). U markaziy va ham periferik M-xolinolitik 
ta’sirga ega. MNS ga ta’sir qilib, ekstrapiramid sistemani jaroxatlanishi bilan 
bog‘liq bo’lgan xarakat buzilishlarini kamaytiradi yoki bartaraf qiladi. 
Stiklodol samarali darajada titroqni, va kam darajada mushaklar regidligini, 
kamroq gipokineziyani bartaraf qiladi. Stiklodol Parkinson kasalligida, 
parkinsonizmda va ekstrapiramid sistemani jaroxatlanish bilan bog‘liq bo’lgan 
boshqa patologik xolatlarda qo’llaniladi. Stiklodol antipsixotik moddalarni 
qo’llanilishi natijasida kelib chiqqan parkinsonizm xolatlarida samarali 
hisoblanadi. Preparat ichish uchun buyuriladi. Modda ingichka ichakdan 
yahshi so’riladi va tez organizmdan chiqib ketadi. Kumulyastiya kuzatilmaydi. 
Uzoq muddat qo’llanilganda o’rganib qolish kelib chiqadi. Periferik M-
xolinoresteptorlarni falajlanishi, bir qancha nojo’ya effektlarni (og‘iz 
bo’shlig‘ini qurishi, taxikardiya, akkomodastiyani buzilishi, ichak silliq 
mushaklarini tonusini susayishi) kelib chiqishiga sabab bo’ladi. Stiklodolni 
spazmolitik ta’siri atropinsimon, xamda miotrop (papaverinsimon) ta’sirga 
bog‘liq. Stiklodolni dozasi oshganda MNS da buzilishlar (qo’zg‘alish, 
galyustinastiya) kelib chiqadi. Stiklodolni glaukomada, prostata bezi 
gipertrofiyasi natijasida kelib chiqqan siydik ajralishini buzilishida, yurak, 

---

- 340 -
jigar, ehtiyotlik bilan qo’llash kerak. Yoshi katta kishilarga stiklodol 
buyurilmaydi (xotira yomonlashadi, fikrlash buziladi). 
Parkinsonizmni davolashda ba’zan boshqa markaziy xolinoblokatorlar: 
tropastin, (difeniltropin gidroxlorid), benztropin mezilat (kogentin) va 
boshqalar qo’llaniladi 
Hamma sanab chiqilgan parkinsonizmga qarshi preparatlar etiotrop davolovchi 
moddalarga kirmaydi. Ular parkinsonizm sindromini kamaytiradi yoki bartaraf 
qiladi, shuning uchun davolovchi effekti qo’llanilgan vaqtda saqlanib turadi.
Preparatlar 
Nomlari 
Kattalar uchun o’rtacha terapevtik 
miqdori, va yuborish yo’li. 
Ishlab chiqarish shakli. 
Levodopa 
-