Ona tili va adabiyoti fanidan

Hamid Olimjon
O'zbek adabiyotining yorqin siymolaridan biri Hamid Olimjon jo'shqin lirik shoir, yozuvchi, mohir dramaturg, otashin publitsist, tarjimon, atoqli jamoat arbobi edi. U o'zining nasriy, lirik, dramatik asarlari, adabiyotshunoslikka doir hamda publitsistik maqolalari va tarjimalari bilan o'zbek adabiyoti tarixida katta o'rin tutadi. Ayniqsa, uning bahor va baxtni kuylab yozgan asarlari - «O'rik gullaganda», «Baxtlar vodiysi», «Bahorni sog'inganda», «Daryo kechasi», «Ishim bordir o'sha ohuda», «G'uncha yanglig' burkanib», «G'azal» va boshqalar musiqaga boy, sehrli, ohangdor she'rlardir.
«Hamid Olimjon tug'ma va nodir talant edi, - deb yoz­gan edi Mirtemir. - Uning qonida, o'zligida, ko'z qorachig'ida, to'qson ikki tomirida tug'ma bir zukkolik, shoirona bir sajiya, bilgichlik, burrolik, nurbaxshlik, yorqin qalb, odob ayon, peshanasida va yirik ko'zlarida ulug'lik ochiq-oydin edi. Uning bilmagani oz, o'qimagani kam edi. Hammadan, har narsadan xabardor, qisqaroq aytganda, chin ma'nosi bilan o'qimishli qalamkash edi».
Abdulla Qodiriy
Abdulla Qodiriy yangi davr O’zbek adabiyotining asoschilaridan. O’zbek adabiyotining asoschilaridan, O’zbek milliy romanchilik maktabining yaratuvchilaridan birildir.
Abdulla Qodiriy ijodi 1913-1914-yillarda boshlandi. U shu yillari barcha ilg’or fikrli yoshlar qatori o’zining ilk asarlarida ma’rifat, milliy taraqqiyoti va hurligi g’oyalarini targ’ib eta boshlagan. Qodiriy dastlab ma’rifiy she’rlar yozdi. “Ahvolimiz”, “Millatimiz”, “To’y” kabi she’rlari jadid matbuotida e’lon qilinadi.
Abdulla Qodiriy 1925-1926-yillarda “O’tkan kunlar” romanini, 1928-yili “Mexrobdan chayon” romanini e’lon qiladi.
“O’tkan kunlar” romanida xalqimiz o’tmishini, nizo va adovatlar, shu bilan birga o’zbek turmuashini yoritib kelgan asriy qadryatlar ham mahorat bilan ko’rsatib berilgan.
Yaxshi do’stlar
Yashil o’rmonda bir kichik Ayiqcha bor ekan, U juda chiroyli, xuddi o’yinchoqqa o’xshar ekan. Uning eng yaxshi do’st Olmaxon ekan. Ular juda ahil ekanlar.
Bir kuni OLmaxon do’st Ayiqchani o’rmondan qidirib topa olmabdi. U nima qilarini bilmay, xafa bo’lib ko’p yig’labdi. SHu payt bir kaltakesak Olmaxonning oldiga kelib, ayiqchani ovchi tutib, qishloqqa olib ketganini aytibdi. Olmaxon yig’lashdan to’xtab, ovchilarning uyi tomon yo’l olibdi. Olmaxon qarasa, do’sti ayiqcha ovchining og’ilxonasida qamalib yotgan ekan Ovchilar esa maza qilib bemalol ovqatlanayotgan yekanlar. Bu holni ko’rgan Olmaxon ovchilarga sezdirmasdan, darrov og’ilxonaning ichiga tomon tuynuk ochibdi. Tuynukdan og’ilxonaning ichida quyosh nuri tushibdi. Quyosh nuri tushganini ko’rib Ayiqcha SHiftga qarabdi. U yerda turgan do’sti Olmaxonni ko’ribdi. Ayiqcha bir amallab tomda chiqib olishga harakat qilgan ekan, Olmaxon uni tortib olibdi. Ayiqcha xursand bo’lib:
-Yaxshi do’st do’stining boshiga kulfat tushganda sinalar ekan, -debdi va Olmaxonga raxmatlar aytibdi.
Ilm
Ilm deb o’qimoq, yozmoqni yaxshi bilish, har bir kerakli narsalarni o’rganmoqni aytiladi. Ilm inson uchun g’oyat oliy va muqaddas bir fazilatdir. Zeroki, ilm bizga o’z ahvolimizni, harakatimizni oyna kabi ko’rsatadi. Zehnimizni, fikrimizni qilich kabi o’tkir qiladi.
Ilmsiz inson mevasiz daraxt kabidir. Chunki ilmsiz kishilar ota-onasiga, qarindosh-urug’iga, yor-do’stiga, din va millatiga foyda yetkaza olmaydi. Ilmning foydasi shu qadar ko’pdirki, ta’rif qilgan bilan ado qilish mumkin emas. Bizni madaniyat, insoniyat,ma’rifat dunyosiga chiqaradi,yomonlikdan qaytaradi, yaxshi xulq va odob sohibi qiladi. Zeroki butun hayotimiz, salomatligimiz, saodatimiz, himmatimiz, yaxshi yashashimiz, g’ayratimiz ilmga bog’liqdir. O’qigan olim kishilar har yerda aziz va hurmatlidir. Shuning uchun o’qimog’imiz va doimo o’rganmog’imiz lozim.

(108 so’z. A.Avloniy, “ Turkiy guliston yoxud axloq”)

Телеграмда @idum_uz «Таълим / Образование» канали - ўқитувчилар учун хужжатлар, дарс ишланмалар, тестлар, тарқатма материаллар