Ona tili va adabiyoti fanidan

(116so'z. U. Mahkamov, “Axloq-odob masalalati”)
Qush tili
Alisher Farididdin Attorning «Mantiq ut-tayr»ini zavq bilan o'qiydi. Bu kitobni o'qiganda u o'zini ajoyib bir bog' ichida yurgandek his qiladi. Bugun ham uning ko'z o'ngida bahaybat semurg' qushining Xitoy ustida parvoz qilib yurgani gavdalandi. Semurg' qanotidan bir pat yerga tishib, butun mamlakatni nurga g'arq qilib yubordi. Nurga cho’mgan bir vodiyda kengash qurib o'tirgan to'ti, hudhud, qumri, tovus, bulbul, lochin va boshqa parrandalar Semurg' qushini o'zlariga boshliq qilib olishga qaror qilib, uni topib keltirish uchun parvoz qildilar. Biroq yo'lda qushlarning ba'zilari charchab, izlariga qaytmoqchi bo'ladi. Ularga boshchilik qilgan hudhud ajoyib hikoyalarni aytib, yarim yo’ldan qaytish yaramasligini tushuntiradi: Qushlar uning gapini ma'qul ko'rib, yana parvoz qiladilar. Parrandalardan faqat o'ttiztasi bir manzilga borib yetadi. Semurg' qush bunda ham topolmaydilar. Nihoyat, ular Semurg' o'zlari ekanini, tojikcha «simurg'» o'ttiz qush demak ekanini anglaydilar. Charchamay-hormay bir maqsadga intilish ularni semurg' darajasiga ko'targan.
(137so'z. Mirkarim O.
KEKSALIK – DONOLIK
Haqiqatan ham, keksalar juda dono bo'lishadi. Chunki ular o'z umrlari davomida ko'p narsalarni ko'rib-bilib, kerakli xulosalar chiqaradilar. Xalqimiz keksalarni e'zozlab: «Qarisi bor uyning - parisi bor» yoki «Qari bilganni - pari bilmas» maqollarini yaratgan. Bu maqollarda chuqur ma'no bor: qariyalar bor uy fayzli bo'ladi, chunki ular yoshlarga yo'l-yo'riq ko'rsatib, to'g'ri yo'lga boshlaydilar. Ularning ibratlari va nasihatlariga amal qilsangiz xonadoningiz nurga to'ladi.
Otaxon shoirimiz Quddus Muhammadiy «Aziz bobom» she'rida qariyalarni:
Bir aziz bobom bor dunyoda tanho,
Xushtabiat, xushqomat, muloyim, dono,
Ko'nglining kengligi yer, kurra, osmon.
Ko'zlari nuroniy oynayi jahon,
deb maqtaganlar. Inson hayoti bamisoli aylanguvchi charxpalakka o'xshaydi. U - bugun bola, so'ngra ulg'ayib ota-ona, keyin esa bobo, buvi bo'ladi. Buvilik, bobolik baxtiga muyassar bo'lganlar farzand va nabiralarini mehr-muhabbat bilan tarbiyalab, voyaga yetkazadilar.
Shuning uchun ham biz keksalarni doim e'zozlashimiz lozim. Prezidentimiz 2015-yilni «Keksalarni e’zozlash yili» deb e'lon qilganlari bejiz emas.