Ona tili va adabiyot o‘quv – uslubiy majmua samarqand – 2019 Qayta tayyorlov kursi yo‘nalishi

Ma`ruza mashg`ulotning texnologik kartasi

Dars bosqichlari va vaqti	O'qituvchi	Talaba
1-boqich Kirish (5 daqiqa)	1.Ma`ruzamashg'ulotningtashkiliyqisminiamalgaoshiradi, mavzu (Nutqning asosiy fonetik bo`linishi, fraza (jumla), takt, fonetikso`z, bo`g`in, tovush. Urg`uvauningturlari), maqsadi, rejasini e'lon qiladi.	1.Eshitadi, yozadi, javob beradi
2-bosqich Asosiy bosqich (70 daqiqa)	1. Mavzu haqida tushuncha beriladi. (1-ilova) 2. Mavzu yuzasidan misollar keltirib izohlanadi. (2-ilova) 3.Aqliy hujum asosida ma’ruzada o’rganillgan nazariy bilimlarini savol – javob orqali aniqlaydi. (3-ilova)	1.Eshitadi, yozadi, 2.Eshitadi, yozadi, javob beradi, bajaradi 3.Savollarga javob beradi.
4-bosqich Yakuniy bosqich (5 daqiqa)	1.Tinglovchilarni rag’batlantirish, baholarni e'lon qilish, uyga vazifa berish, mashg’ulotga yakun yasash. 2. Adabiyotlar ro`yhatini beradi	1.Eshitadi, yozadi, bilib oladi. 2. Eshitadi yozib oladi.

1. Fraza nutq oqimida kattaroq pauza bilan ajratib aytiladigan nutq birligidir. U ohang va fikriy tugallikka ega bo‘lganligi uchun ko‘pincha gapga teng keladi. Masalan: Dunyoda boladan aziz narsa yo‘q // Bo‘lmaydi // Bolalar – kelajagimiz // (O‘. Hakimali). Bu nutqiy parchada uchta fraza bor. Frazalar hajm jihatidan har xil bo‘lib, ular bir, ikki, uch va undan ortiq so‘zdan tashkil topishi mumkin. Masalan, yuqorida keltirilgan misoldagi birinchi fraza beshta, ikkinchisi bitta, uchinchisi ikkita so‘zdan tashkil topgan. Yana qiyoslang: Ularning uyi qishloqning eng chekkasida, hovlilari baland tog‘ning shundoqqina etagida. // Bahavo. // Bog‘larining ortidan shovullab soy o‘tadi. (To‘lqin).
2. Takt frazaning bir qismi bo‘lib, qisqa pauza bilan ajratib aytiladi. Buning tarkibidagi so‘z yoki so‘zlar bir bosh urg‘u (bir havo oqimi) bilan talaffuz qilinadi. Masalan: Dunyoda / xushfe’l, / olijanob, / hamisha ezgu niyat bilan ish qiladigan odamlar / juda ko‘p (O.Husanov). Bu fraza tarkibida 6 ta takt bo‘lib, birinchi, ikkinchi, uchinchi, beshinchi taktlar bir so‘zdan, to‘rtinchi takt olti, oltinchi takt esa ikki so‘zdan tashkil topgan.
Fraza ba’zan bir taktga teng bo‘ladi. Masalan, Kech kuz edi. // Qo‘qqisdan qorasovuq boshlanib, / cho‘ponlarni tashvishga solib qo‘ydi (M.Qoriyev). Bunda birinchi fraza – Kech kuz edi bir taktga tengdir.