Ona tili o‘qitish metodiкasi

Ona tilidan dastur va darsliklarning nazariy-amaliy asoslari.
Maktabda ona tili o‘qitishning asosiy mazmun-mohiyati hozirgi kun 
ta’limi maqsadlariga monand tuzilgan Davlat ta’lim standarti, dastur 
va darsliklarning quyidagi nazariy-amaliy asoslari bilan belgilab 
berilgan
: 
I. Ona tili – milliy ma’naviyat va mafkura, milliy ruh, madaniyat 
va qadriyatlarning ulkan xazinasi. 
II. Ona tili – millat tafakkurini shakllantiruvchi, rivojlantiruvchi 
va ifodalovchi eng asosiy vosita. 
III. Ona tilini o‘qitishdan maqsad, ta’lim oluvchilarda mustaqil 
ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish, ijodiy fikr mahsulini nutq 
vaziyatiga mos ravishda to‘g‘ri va ravon bayon qilish ko‘nikmalarini 
shakllantirishdir. 
IV. Mashg‘ulotlarda ona tili imkoniyatlaridan unumli foydalanish, 
amaliy ko‘nikmalarni shakllantirishning nazariy bilimlarni 
o‘zlashtirishga nisbatan ustuvorligi ta’minlanadi. 
V. Darsliklarda o‘quv materiallari o‘quvchilarning har bir sinfda 
o‘rganadigan boshqa o‘quv fanlari va ulardan o‘zlashtirishlari lozim 
bo‘lgan amaliy ko‘nikmalar bilan uzviy bog‘liqlikda beriladi. 
VI. Ona tili darsligidagi har bir topshiriq o‘quvchi tomonidan 
mustaqil bajarilishiga moslab tuziladi. 
VII. Darslik materiallari o‘quvchilarda tafakkurni va nutqni 
rivojlantirishning asosiy omillariga: 1) lug‘at boyligini oshirishga;
2) so‘z boyligidan ijodiy matn yaratish jarayonida foydalanishga;

---

124
3) mustaqil fikr ifodasining maqsad va nutq vaziyatiga muvofiqligini 
tanlashga; 4) aniq, ilmiy va obrazli (ramziy) nutq ko‘nikmalarini 
shakllantirishga moslab tuziladi va beriladi. 
VIII. Ona tiliga oid bilimlarni berishda tilning ko‘p sathli, cheksiz 
imkoniyatli, murakkab tizim sifatidagi talqiniga tayaniladi. Shuning 
uchun ona tili kursi ona tili qurilishining eng asosiy birliklari va 
hodisalari bilan tanishtiruvchi «Muqaddima» va «Izchil kurs» kabi 
ikki qismdan iboratdir.
«Izchil kurs»da tilning turli grammatik hodisalarini, turli sath 
birliklarini o‘zaro aloqadorlikda berish tilimizda aynan bir fikrni turli 
usullar bilan ifodalash imkoniyatlari borligini, har bir imkoniyatning 
o‘ziga xosligini o‘quvchilarga singdirishda «Muqaddima»ning 
ahamiyati katta. 
IX. Darsliklarning didaktik asosi: o‘quvchiga ta’lim jarayonining 
faol ishtirokchisi; o‘qituvchiga o‘quvchining o‘rganish faoliyatining 
boshqaruvchisi; darslikka (o‘quv topshiriqlariga) o‘quvchi va 
o‘qituvchi faoliyatlarini o‘zaro bog‘lovchi vosita sifatida 
yondashishdan iboratdir. 
X. O‘quvchining ta’lim jarayonida faol ishtirokchi ekanligi uning 
darslik topshiriqlarini mustaqil bajarishida o‘z aksini topadi. 
XI. Fikrni bayon etish, ijodiy matn tuzish, matn ustida ish ona tili 
mashg‘ulotlarida alohida mavqega ega bo‘lganligi sababli, VIII 
sinfda «Ijodiy matn ustida ish» mavzusini o‘rganish ko‘zda tutilgan. 
XII. O‘quvchilarning ona tili ta’limi asosida sinfma - sinf olgan 
amaliy ko‘nikmalari va bilimlari ona tilidan Davlat ta’lim standarti 
talablari bilan baholanadi.