Ona tili ona tili, 5-sinf qoidalari

Farzona. Ziyoli ziyokorlar ziyosi. Nasriddin Rahmonov 

  

  

 

ko’plik  shakli  -  lar  (olmalar).  Juda  muhim:  -  lar  qo’shimchasi  shaxs-sonda  kelsa,  ko’plik 

shaklida emas shaxs-son sifatida ifodalanadi: kelsinlar 

 

 

kichraytirish shakli - cha (uycha), - choq/chak (qo’zichoq), (kelinchak), - kay (bolakay); 

 

 

erkalash shakli (shaxsiy munosabat) - jon (ukajon), - xon (akaxon), - oy (Salimaoy); - loq/aloq 

(bo’taloq, qizaloq), - gina/kina/qina (ukaginam), - boy (Haydarboy), - bek (Salimbek), - toy (Olimtoy). 

Juda muhim: - jon, - xon, - boy, - bek kabi qo’shimchalar kishi ismining ajralmas qismiga aylanganda 

lug’aviy  shakllikdan  chiqadi:  Norboy  Jabborov,  Muhammadxon  Abdullayev,  Mamajon  Dadajonov, 

Tursunoy Oxunova, O’g’iloy. Shuningdek, makon-zamonga xoslik: -dagi (6-sinf)   Sifatda: 

 

 

daraja shakllari: ozaytirma: - (i)imtir (ko’kimtir), - (i)sh  (oqish,) - roq (yaxshiroq), - g’ish 

(qizg’ish), - tob (yashiltob), - gina/kina/qina (kattagina); qiyosiy: - roq (shinamroq). 

 

 Son: 

 

  sonning  ma’no  guruhlari:  dona  son:  -  ta  (o’nta);  chama  son:  -  larcha,  -  lab,  -  tacha,  -  lar 

(yuzlarcha, minglab, o’ntacha, o’n birlar); jamlovchi: - ov/ovlon, - ala (uchov, beshovlon, uchala). taqsim 

son:  -  tadan  (o’ntadan).  tartib  son:  -  inchi  (beshinchi).  Juda  muhim:  birov  son  shakli  jamlovchiga 

kirmaydi. Bu so’z olmoshga o’tib ketgan: Birni birov beradi. Birov so’zini birrov bilan adashtirmaslik 

lozim: birrov kirib-chiqay. 

 

 Fe’l: 

 

 

bo’lishsiz shakllari: - ma, - may/masdan, - maslik (yozma, yozmay, yozmasdan, yozmaslik);   

nisbat shakllari: o’zlik va majhul nisbat shakllari: - (i)n, - (i)l (tashlan, ko’rin, yuvin, artin, kavshan, tanil, 

ayril,  qayril,  otil,  tikil,  teshil  –  bular  o’zlik  ),  (tozalandi,  egarlandi,  olindi,  o’qildi,  haydaldi,  o’raldi, 

yasaldi,  archildi,  yurildi,  tushildi  –  bular  majhul);  orttirma  nisbat  shakllari:  -  ar,  -