Omuxta yem texno 111

2.5. Lavlagi shakari, kraxmal qiyomi va gidroliz ishlab chiqaruvchi sanoat 
chiqindilari. 
Lavlagi shakari va ko`pchitish sanoati chiqindilarining namligi yuqori bo`lsa, ular 
barra hamda mollarga beriladi yoki ishlab chiqarishdan uzok bo`lmagan joyda silos 

---

23 
xolida saqlanadi. Chiqindilarning ba`zi qismi kuritiladi va shunday holda ratsion 
tarkibiga yoki ingredient sifatida omixta yemga kiritiladi. Kuritilgan chiqindilar to`la 
transportbop va ishlab chiqarishdan uzok bo`lgan omixta yem zavodlariga ham 
etkazib beriladi.
SHakar sanoati chiqindilari. shakar sanoati shakar lavlagining katta miqdordagi 
asosini qayta ishlaydi.
Turup (jom) - bu shakarlavlagi kirindisidan saharozani suv bilan ajratib olgandan 
keyin hosil bo`ladigan koldiklar. Odatda turup tarkibida bor-yugi 0,3% gacha shakar 
mavjud. YAngi olingan turupda 93% gacha suv bo`ladi. 100 kg turupda 8 ozuqa 
birligiga teng va unda 900 g hazm bo`luvchi protein bor.
Turup barra va siloslangan holda yirik shoxli hayvonlarni hamda cho`chqalarni 
bokishda foydalaniladi. 100 kg quruq turup 85 ozuqa birligiga teng va 4 kg hazm 
bo`luvchi proteinga, 717 g kal’tsiy va 307 g fosforga ega. U mollarga berilishdan 
oldin suvda bevosita ivitiladi yoki omixta yem tarkibiga kiritiladi.
Melassa yoki ozuqa shinnisi saharoza kristalllarini tsentrifuga yordamida 
ajratgandan keyin olingan mahsulot bo`lib, yana 50% gacha shakar ushlaydi.
Agar bu shakarni eritmadan ajratib bo`lmasa (eritmada kristallanishga xalakit 
beruvchi ko`p modda mavjud), bunda u hayvonlarni bokish uchun muljallangan 
yemga yoki spirt va achitki ishlab chiqarishga ishlatiladi. 100 kg ozuqa shinnisi 77 
ozuqa birligiga, oqsil bo`lmagan azotli moddalarga, 300 g kal’tsiy va 30 g fosforga 
ega. Ozuqa shinnisi tarkibida shuningdek kerakli mikroelyement - kobal’t ham 
mavjud. Melassa shirintarum.... achchik-shur ta`mga, aloxida xidga, koramtir rangga 
va chuziluvchan konsistentsiyaga ega.
Suvdv eritilgan melassa dag`al yemlarni mazzali qilish uchun xizmat qiladi va briket 
ko`rinishida olinadigan omixta yem tarkibiga kushiladi.
SHakar zavodlarida turupshinni deb ataluvchi aloxida ozuqa ishlab chiqariladi. 
Turupshinni deb kuritilgan shakar lavlagi turupi bilan melassaning 1:1 nisbatda 
aralashtirilgan, bug bilan ishlov berilgan, kuritilgan va issik xolida briket ko`rinishida 
presslangan aralashmaga aytiladi. 100 kg turupshinni 65 ozuqa birligiga teng, 22,5% 
dan kam bo`lmagan saharoza va 15% dan ko`p bo`lmagan namlikka ega. 
Turupshinniga tursh va dimikkan xid, ichki va tashqi mogorlash, zararkunandalar 
bilan zararlanish ruxsat buerilmaydi.