Omuxta yem texno 111

Kungabokar kunjarasi va shroti - hayvonlar sevib iste`mol qiladigan qiladigan 
kimmatli, yuqori to`yimli yem. Uning rangi turli tuslanuvchi kulrang. 100 kg 
kungabokar kunjarasi 113 ozuqa birligiga mos keladi. Kipikning miqdori bo`yicha 
ular odatiy va kamkipikli bo`ladi. Odatiy kunjara 15,5% gacha, kamkipikli (moy 
olishdan oldin urug qobiqsizlantiriladi va meva kobigining katta qismi ajratiladi) 
kunjarada esa - 4% gacha kipik mavjud. Odatiy kunjara va shrot tarkibida kipik va 
kletchatkaning miqdori yuqori bo`lganligi uchun yosh hayvon va parrandalar yemiga 

---

20 
kiritilmaydi. Kungabokar shroti esa so`t bilan boqilayotgan buzoklar yemiga 
kiritilmaydi.
Zigir kunjarasi va shroti turli tuslanuvchi malla va kulrang bo`ladi. Ozuqaviyligi 
bo`yicha kungabokar kunjarasi va shrotiga yaqin 100kg zigir kunjarasi 117 ozuqa 
birligiga teng. Zigir kunjarasi bir kancha ijobiy xususiyatga ega bo`lib, bu undan 
foydalanishga ta`sir ko`rsatadi.
Zigir kunjarasi suvda shishib, shillik hosil qiladi va bu hayvon ichagini 
yalliglanishidan saqlaydi hamda yaxshi ta`sir ko`rsatadi. Baliqlar uchun muljallangan 
yemga zigir kunjarasi kushilganda uning kovushkokligi oshadi, suvda sekin yoyiladi 
va eziladi.
Ba`zi hollarda zigir kunjarasi uzida sinil kislotasini saqlaydi, uning 300mg yoki 
undan ko`progi hayvon uchun xavfli doza hisoblanadi. 
CHigit kunjarasi, omixta yem uchun ishlatiladigan qobiqli va qobiqsiz uruglardan 
olinadi va ikki tipga bo`linadi (chigit olinadigan paxta navidan bog`liq holda). Bu 
oddiy paxta chigiti va ipak paxta chigitidir. Oddiy paxta chigiti sifatidan bog`liq 
holda I va II navga bo`linishi mumkin. Kunjara rangi turli sarik rangda, sargimtir 
yashil yoki kungir rangli, kizil - kungir va malla rangda bo`ladi. 
Paxta shroti ham kunjara kabi qobiqli va qobiqsiz uruglardan olinadi. yem 
maqsadida qobiqsiz urug shroti ishlatiladi. Paxta shroti sarik-kungir rangdan malla 
ranggacha bo`ladi. Sifatidan bog`liq holda u ikkita navga bo`linadi.
CHigit kunjarasi va shroti yaxshi ozuqaviylikka ega. Kunjara va shrotining umumiy 
ozuqaviyligi 104 - 108 ozuqa birligiga, hazm bo`luvchi protein miqdori 34-38%ga, 
ho`l kletchatka 6-7,5% ga teng.
Birok chigit kunjarasi va shroti uzida zaharli modda - gassipol saqlaydi, shuning 
uchun ular omixta yemga maksimum 10% atrofida kiritiladi. Gossipol paxta chigitada 
katta qiymatlarda tebranib turadi, shuning uchun uning miqdori kunjara va shrotda 
turlicha bo`ladi. paxta chigitida, xususan kunjara va shrotda gossipol ikki xil shaklda 
- erkin va boglangan holda bo`ladi. Zaharli xususiyatni erkin gossipol nomoyon 
qiladi.
CHigit kunjarasi va shrotini yemga kiritish me`yori ulardagi erkin gossipol 
miqdoridan bog`liq. 6-jadvalda cho`chqalarni syemirish konditsiyasigacha bokish 
uchun muljallangan omixta yem - kontsentratiga kunjara va shrotni kushish me`yori 
keltirilgan.
Jadval-6 
Cho`chqa uchun ishlatiladigan omixta yemga kushiladigan kunjara va shrotdagi 
erkin gossipol miqdori me`yori 
Kunjara va shrotdagi erkin 
gossipol miqdori, % 
Omixta yemga kiritiladigan kunjara va 
shrotning ruxsat berilgan miqdori, % 
0,06 gacha 
10 
0,07 gacha 
9 
0,08 gacha 
8 
0,09 gacha 
7 
0,10 
6